Tin tứcTổn thương sức khỏe tinh thần và phát triển tâm lý
AI, đặc biệt là các thuật toán trên mạng xã hội đang ảnh hưởng rõ rệt đến tinh thần trẻ. Một nghiên cứu năm 2023 của Hiệp hội Tâm lý học Mỹ (APA) phát hiện rằng các nguồn cấp nội dung do AI điều khiển, tối ưu hóa theo mức độ tương tác làm tăng tình trạng lo âu, trầm cảm và rối loạn hình ảnh cơ thể ở thanh thiếu niên.
Một nghiên cứu đăng trên JAMA Psychiatry theo dõi 5.000 thanh thiếu niên cho thấy: những trẻ sử dụng mạng xã hội hơn 3 giờ mỗi ngày có nguy cơ mắc trầm cảm và lo âu cao hơn 60% so với nhóm hạn chế sử dụng.
Việc AI cá nhân hóa nội dung tạo ra cái gọi là “bong bóng lọc”, làm hạn chế góc nhìn xã hội đa dạng, từ đó gây ra sự cô lập và tiếp xúc với nội dung độc hại theo nghiên cứu của Jonathan Haidt và Jean Twenge (2023).
Xâm phạm quyền riêng tư
AI thu thập khối lượng lớn dữ liệu từ trẻ, thường không có sự đồng ý rõ ràng từ phụ huynh. Theo UNICEF, các ứng dụng AI có thể theo dõi dữ liệu sinh trắc học, cảm xúc và hành vi trực tuyến của trẻ.
Một nghiên cứu trên Nature Human Behaviour (2021) cho thấy 72% ứng dụng phổ biến cho trẻ em vi phạm luật bảo vệ dữ liệu như COPPA. Công nghệ nhận diện khuôn mặt tại trường học hoặc nơi công cộng cũng bị cảnh báo là công cụ bình thường hóa giám sát, theo Đạo luật AI của EU năm 2024.
Suy giảm khả năng học tập
Trái với kỳ vọng, các công cụ AI có thể khiến trẻ mất đi khả năng học sâu và tư duy phản biện. OECD (2022) cảnh báo việc lạm dụng AI trong học tập khiến trẻ phụ thuộc vào câu trả lời “sẵn có”, thay vì tự khám phá kiến thức.
Đại học California (2023) phát hiện trẻ từ 8-12 tuổi sử dụng công cụ viết AI cho bài tập về nhà có kết quả thấp hơn trong các bài kiểm tra viết sáng tạo so với bạn bè.
AI có thể vô tình củng cố thiên kiến giới và chủng tộc. Nghiên cứu của MIT Media Lab (2020) cho thấy hệ thống nhận diện khuôn mặt AI có tỷ lệ sai lệch tới 34,7% với trẻ em gái da sẫm màu.
Tương tự, Đại học Stanford (2021) ghi nhận các chatbot học tập AI định kiến giới khi gán “nữ” cho nghề y tá và “nam” cho kỹ sư. Những thiên kiến này có thể âm thầm định hình thế giới quan lệch lạc của trẻ.
Thuật toán AI được thiết kế để giữ chân người dùng lâu nhất có thể. The Lancet Child & Adolescent Health (2022) cho biết AI khiến trẻ em dễ nghiện nội dung, dẫn đến thiếu ngủ, rối loạn tâm trạng và triệu chứng ADHD.
Trung tâm Công nghệ Nhân đạo (2023) cảnh báo AI khai thác “vòng lặp dopamine” cơ chế gây nghiện tự nhiên trong não khiến trẻ dễ nghiện hơn cả người lớn.
