Nghiên cứu mới phát hiện: mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột có thể liên quan mật thiết đến sự hình thành và tiến triển của sa sút trí tuệ.
Theo chuyên gia dinh dưỡng, chất xơ chính là “miếng rửa xơ mướp” của đường ruột, giúp làm sạch ruột, ngăn ngừa táo bón, nuôi dưỡng lợi khuẩn - từ đó gián tiếp cải thiện sức khỏe não bộ vàn ngăn ngừa sa sút trí tuệ.
Trục “não-ruột” và mối liên hệ với sa sút trí tuệ
Lưu Đình Ni, chuyên gia dinh dưỡng giàu kinh nghiệm người Đài Loan (Trung Quốc) cho biết: trước đây, y học cho rằng sự tích tụ protein β-amyloid trong não gây viêm thần kinh là nguyên nhân chính dẫn đến Alzheimer. Nhưng từ năm 2017, nghiên cứu khoa học đã chứng minh có sự tồn tại của “trục ruột - não”, một kênh giao tiếp hai chiều. Khi hệ vi sinh đường ruột mất cân bằng, nguy cơ viêm thần kinh tăng cao, góp phần vào tiến triển của bệnh sa sút trí tuệ.
Một nghiên cứu gần đây đăng trên Tạp chí Nature Communications cho thấy: mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột sẽ làm tăng nguy cơ viêm thần kinh và tình trạng này có liên quan chặt chẽ đến sự hình thành và tiến triển của chứng sa sút trí tuệ, bao gồm cả Alzheimer.
Thí nghiệm còn phát hiện rằng: khi ghép hệ vi sinh đường ruột từ bệnh nhân sa sút trí tuệ sang chuột, trí nhớ của chuột cũng bị suy giảm. Ngoài ra, trong phân của người bệnh thường chứa hàm lượng cao các chất chuyển hóa độc hại như amoniac và lượng thấp axit lactic, những yếu tố này đã được chứng minh có liên quan đến suy giảm nhận thức.
Táo bón - “Lời cảnh báo thầm lặng” cho não bộ
Tại Đài Loan (Trung Quốc), tỷ lệ táo bón ở người trưởng thành chiếm khoảng 15–25%, và con số này có thể tăng lên đến 40% ở nhóm người cao tuổi. Nguyên nhân phổ biến thường xuất phát từ việc cơ thể thiếu chất xơ và nước, ít vận động, chế độ ăn nhiều thực phẩm tinh chế hoặc do căng thẳng, áp lực trong cuộc sống.
Táo bón kéo dài không chỉ gây ra cảm giác khó chịu, làm giảm chất lượng sinh hoạt hằng ngày, mà còn tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của não bộ, làm suy giảm khả năng hoạt động của não và đặc biệt ở người cao tuổi, nó làm tăng nguy cơ suy giảm trí nhớ thông qua cơ chế trục não-ruột.
Chuyên gia dinh dưỡng Lưu Đình Ni nhấn mạnh rằng, não bộ và đường ruột không hoạt động tách biệt, mà luôn có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Khi hệ vi sinh đường ruột được duy trì cân bằng và môi trường ruột khỏe mạnh được xây dựng, cơ thể sẽ nhận được nhiều lợi ích quan trọng: chẳng hạn như phản ứng viêm thần kinh được giảm thiểu, quá trình suy giảm nhận thức diễn ra chậm hơn, đồng thời cảm xúc và khả năng ghi nhớ cũng được cải thiện đáng kể.
Vì thế, để tạo dựng một “lá chắn tự nhiên” bảo vệ trí nhớ và sức khỏe não bộ, việc chăm sóc và nuôi dưỡng đường ruột khỏe mạnh chính là bước đi cần thiết và căn bản nhất.
Nuôi dưỡng lợi khuẩn
Chuyên gia Lưu Đình Ni cho biết: đường ruột chắc chắn cần lợi khuẩn, nhưng quan trọng hơn là phải xây dựng một môi trường sống lành mạnh để lợi khuẩn có thể “an cư lạc nghiệp”.
Khi đó, lợi khuẩn sẽ sản sinh ra các chất gọi là hậu sinh học (postbiotics) - giống như một con ong tạo ra mật ong và sữa ong chúa, chính những chất này mới thực sự mang lại lợi ích cho sức khỏe.
Vì vậy, chỉ bổ sung men vi sinh (probiotics) thôi là chưa đủ. Muốn đường ruột và não bộ khỏe mạnh, cần chú trọng toàn bộ chế độ ăn uống và lối sống: ăn nhiều chất xơ, giảm thực phẩm chế biến…
Đồng thời, ngủ đủ giấc, tập thể dục thường xuyên và có biện pháp quản lý căng thẳng hiệu quả sẽ giúp hệ tiêu hóa và hệ thần kinh khỏe mạnh, từ đó giảm nguy cơ sa sút trí tuệ.
Bổ sung chất xơ đúng cách - Chìa khóa vàng cho đường ruột và não bộ
Chuyên gia Lưu Đình Ni cho biết: muốn bảo vệ đường ruột khỏe mạnh và giữ cho não bộ luôn minh mẫn, mọi người hãy bắt đầu từ việc đơn giản nhất: bổ sung đủ chất xơ mỗi ngày. Chất xơ chính là “chìa khóa vàng” vì nó mang lại nhiều lợi ích vượt trội cho sức khỏe, trong đó có sức khỏe não bộ.
Trước hết, chất xơ giúp nuôi dưỡng lợi khuẩn, những “người bạn đồng hành” quan trọng trong hệ tiêu hóa, từ đó hỗ trợ đường ruột vận hành trơn tru hơn. Không những thế, chất xơ còn giống như một chiếc “miếng rửa chén xơ mướp tự nhiên”, quét sạch cặn bã, giữ cho ruột luôn sạch sẽ và khỏe mạnh.
Bên cạnh đó, chất còn hoạt động như giấy thấm dầu, hút bớt cholesterol dư thừa, góp phần giảm gánh nặng cho tim mạch. Đặc biệt, chất xơ có khả năng cuốn trôi các độc tố như amoniac ra ngoài theo phân, ngăn chặn tình trạng chúng quay ngược vào máu và gây hại cho não bộ.
Chỉ với một thói quen nhỏ nhưng duy trì đều đặn, chất xơ sẽ trở thành “lá chắn” tự nhiên, bảo vệ cả đường ruột lẫn trí nhớ và sự minh mẫn của mọi người.
Táo bón - Nguy cơ tiềm ẩn, độc tố có thể “tấn công” não bộ
Chuyên gia Lưu Đình Ni cảnh báo: khi bị táo bón, các độc tố trong phân sẽ bị tái hấp thu qua thành ruột và đi vào máu. Tình trạng này chẳng khác nào “máu từ bể phốt” quay trở lại hệ tuần hoàn và cuối cùng những độc tố này có thể xâm nhập lên não, gây tổn thương tế bào thần kinh và làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ.
Để giữ cho não bộ luôn khỏe mạnh và minh mẫn, mọi người hoàn toàn có thể bắt đầu từ những thói quen nhỏ trong đời sống hằng ngày. Việc ăn đủ chất xơ giúp nuôi dưỡng lợi khuẩn đường ruột và thúc đẩy nhu động ruột tự nhiên; uống đủ nước hỗ trợ quá trình đào thải độc tố, giữ cho hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru.
Đồng thời, duy trì vận động đều đặn không chỉ giúp kích thích ruột làm việc hiệu quả hơn mà còn cải thiện tuần hoàn máu, giảm căng thẳng và nâng cao sức khỏe toàn thân.
Khi những thói quen đơn giản này được duy trì lâu dài, chúng sẽ trở thành “lá chắn tự nhiên” bảo vệ trí nhớ và chức năng não bộ trước nguy cơ lão hóa và sa sút trí tuệ.
