Tin tứcĐó là dấu vết của một thảm kịch vũ trụ xảy ra cách đây khoảng 3 tỉ năm.
Năm 1999, trong quá trình khảo sát Deep Field South bằng Đài quan sát tia X Chandra, kính viễn vọng không gian của NASA, các nhà khoa học phát hiện một nguồn phát tia X bất thường và đặt tên là XID 925. Khi mới được ghi nhận, tín hiệu này khá mờ nhạt, gần như không gây chú ý. Thế nhưng chỉ trong khoảng từ tháng 1 đến tháng 3/1999, XID 925 đột ngột bùng sáng, mạnh hơn tới 27 lần, rồi nhanh chóng suy giảm cường độ và biến mất.
Sự thay đổi đột ngột, dữ dội và khó lường này không phù hợp với các mô hình thiên văn quen thuộc thời điểm đó. Trong nhiều năm, XID 925 trở thành một trong những câu hỏi bỏ ngỏ của ngành nghiên cứu tia X ngoài vũ trụ: nguồn phát đến từ đâu, cơ chế nào tạo ra sự bùng nổ năng lượng ngắn ngủi nhưng mạnh mẽ như vậy.
Sau 26 năm, một nhóm nhà khoa học quốc tế cho biết đã tiến rất gần tới câu trả lời. Kết quả nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí khoa học The Innovation cho rằng XID 925 là “tiếng thét” cuối cùng của một ngôi sao bị xé nát bởi lực hấp dẫn cực đoan của lỗ đen.
Theo nhóm nghiên cứu, đây là một sự kiện gián đoạn thủy triều, hay còn gọi là hiện tượng lỗ đen xé sao. Khi một ngôi sao tiến quá gần lỗ đen, lực hấp dẫn khổng lồ sẽ kéo giãn và phá vỡ cấu trúc của ngôi sao, biến vật chất của nó thành một đĩa bồi tụ xoáy quanh lỗ đen và phát ra bức xạ mạnh, trong đó có tia X.
Điểm khiến XID 925 trở nên khác thường là mức độ dữ dội vượt xa các sự kiện xé sao từng được ghi nhận trước đây. Các tác giả cho rằng chỉ một lỗ đen đơn lẻ khó có thể tạo ra tín hiệu kỳ lạ như vậy. Kịch bản hợp lý hơn là sự tham gia của một hệ lỗ đen kép.
Cụ thể, ngôi sao xấu số được cho là đã rơi vào vùng hấp dẫn của một lỗ đen siêu khối lượng nằm ở trung tâm một thiên hà trẻ. Trong quá trình bị xé nát và tạo thành đĩa bồi tụ, một lỗ đen thứ hai, nhỏ hơn nhưng vẫn rất lớn, đã tiến lại gần, thậm chí có thể xuyên qua đĩa vật chất này. Sự va chạm và phá vỡ cấu trúc đĩa bồi tụ đã giải phóng một lượng năng lượng khổng lồ, tạo ra đợt bùng phát tia X mà Chandra ghi nhận được, dù sự kiện đã xảy ra từ hàng tỉ năm trước và cách Trái Đất một khoảng cách rất xa.
Các nhà khoa học thận trọng cho biết kịch bản này chưa thể giải thích toàn bộ dữ liệu quan sát, song hiện được xem là lời giải thuyết phục nhất cho XID 925. Trong tương lai, khi các kính thiên văn và công nghệ quan sát không gian tiên tiến hơn được đưa vào hoạt động, giả thuyết này có thể được kiểm chứng rõ ràng hơn.
Nếu được xác nhận, đây nhiều khả năng sẽ là sự kiện lỗ đen xé sao do hệ lỗ đen kép xa nhất từng được phát hiện. Phát hiện này mở ra thêm manh mối quan trọng về cách các lỗ đen tương tác với sao và môi trường xung quanh trong giai đoạn sớm của các thiên hà, giúp con người hiểu sâu hơn về những quá trình khắc nghiệt đang định hình vũ trụ.
