Tin tứcThời gian dưới góc nhìn tuổi tác
Theo giáo sư Cindy Lustig, chuyên ngành tâm lý học tại Đại học Michigan (Mỹ), nhận thức về thời gian thay đổi theo độ tuổi.
Với một đứa trẻ 8 tuổi, một tuần lễ có thể chiếm phần đáng kể trong ký ức cuộc đời. Nhưng với một người 80 tuổi, một tuần chỉ là lát cắt rất nhỏ, gần như trôi qua trong chớp mắt. Khi nhìn lại quãng đời đã sống, người cao tuổi càng có cảm giác thời gian trôi nhanh hơn.
Nguyên nhân quan trọng nằm ở sự lặp lại. Cuộc sống tuổi già thường ít biến động, ngày nào cũng diễn ra những việc quen thuộc. Khi ký ức không có nhiều dấu ấn mới, não bộ có xu hướng gộp những ngày giống nhau thành một khối. Vì vậy, khi nhìn lại, cả năm dường như đã trôi qua rất nhanh.
Trải nghiệm mới khiến thời gian chậm lại
Trẻ em thường có cảm giác thời gian dài hơn bởi mỗi ngày đều chứa nhiều điều mới mẻ: bài học ở trường, buổi tập múa, buổi dã ngoại hay một người bạn mới. Những trải nghiệm liên tục tạo nên chuỗi ký ức dày đặc, khiến chúng cảm thấy thời gian trôi chậm.
Giáo sư Adrian Bejan (Đại học Duke, Mỹ) cho rằng bộ não con người được “lập trình” để ghi nhận sự thay đổi. Càng nhiều trải nghiệm mới, thời gian càng như được kéo dài. Ngược lại, khi cuộc sống lặp đi lặp lại, ngày tháng sẽ vụt trôi.
Không chỉ trẻ em, người lớn cũng có thể cảm nhận ngày dài hơn nếu bước vào giai đoạn nhiều biến cố và trải nghiệm, như bắt đầu công việc mới, học thêm một kỹ năng, hay đi du lịch ở vùng đất chưa từng đặt chân.
Yếu tố sinh lý trong cảm nhận thời gian
Ngoài ký ức và trải nghiệm, sinh lý thần kinh cũng góp phần tạo ra cảm giác thời gian. Khi còn nhỏ, não bộ phải xử lý khối lượng lớn thông tin và hình ảnh mới, nên thời gian có vẻ chậm hơn. Khi trưởng thành, số lượng hình ảnh mới giảm dần, quá trình xử lý nhanh hơn, khiến con người có cảm giác ngày ngắn lại.
Điều này lý giải vì sao khi còn bé, một năm học có thể dài lê thê, nhưng khi trưởng thành, một năm làm việc có thể trôi qua nhanh chóng.
Có thể làm chậm nhịp cảm nhận thời gian?
Đồng hồ luôn chạy đều, nhưng các nhà khoa học khẳng định chúng ta có thể thay đổi cách cảm nhận bằng lối sống.
Giáo sư Bejan gợi ý: hãy thử quay lại một sở thích thời thơ ấu, tham gia một khóa học, đi du lịch ngắn ngày hay đơn giản là học nấu ăn. Những trải nghiệm mới không chỉ làm cuộc sống phong phú hơn mà còn khiến thời gian như được nới rộng. “Đa dạng là gia vị của cuộc sống”, ông nhấn mạnh.
Giáo sư Lustig bổ sung, việc sống trọn vẹn trong hiện tại cũng giúp con người cảm nhận từng khoảnh khắc rõ nét. Các nghiên cứu về thiền định và thực hành chánh niệm cho thấy những ai tập trung vào hiện tại thường thấy thời gian chậm rãi, sâu lắng hơn.
“Không ai biết mình còn bao nhiêu thời gian, nhưng điều thú vị là chúng ta có thể kiểm soát cách trải nghiệm nó”, bà nói. “Hãy tận dụng quỹ thời gian để mỗi năm trôi qua đều có ý nghĩa và đáng nhớ”.
