Các chuyên gia Dược lâm sàng (hay còn được gọi là Dược sĩ lâm sàng) khuyến cáo rằng: những người đang sử dụng thuốc điều trị bệnh mạn tính cần đặc biệt lưu ý khi ăn bưởi trong dịp Tết Trung thu đang đến gần.
Không phải chỉ cần cách 2 giờ sau khi uống thuốc là có thể ăn bưởi an toàn, bởi trên thực tế, tác động ức chế chuyển hóa thuốc của bưởi có thể kéo dài từ 2–3 ngày. Điều này đồng nghĩa, nếu ăn bưởi không đúng cách, nồng độ thuốc trong máu có thể tăng cao bất thường, làm tăng nguy cơ tác dụng phụ.
Do đó, nếu muốn thưởng thức bưởi ngon trong dịp Trung thu, người đang dùng thuốc mạn tính chỉ nên ăn với lượng rất nhỏ, vài múi, tránh ăn nhiều, để giảm thiểu rủi ro ảnh hưởng đến hiệu quả và an toàn của thuốc.
Ăn bưởi có thể làm tăng nồng độ thuốc trong máu
Lý Đốc Sinh, dược sĩ của Khoa Dược tại Bệnh viện Đa khoa Đô thị Đài Bắc (Đài Loan, Trung Quốc) cho biết: trong bưởi chứa hợp chất furanocoumarin, chất này có khả năng ức chế enzym ở gan và ruột non vốn chịu trách nhiệm chuyển hóa thuốc. Hệ quả là thuốc bị phân giải chậm hơn, dẫn đến nồng độ thuốc trong máu tăng cao và thời gian lưu lại trong cơ thể kéo dài, từ đó làm tăng nguy cơ tác dụng phụ.
Ví dụ:
• Người bệnh đang uống thuốc hạ huyết áp đều đặn, nếu ăn bưởi có thể khiến huyết áp tụt quá thấp.
• Với những bệnh nhân dùng thuốc hạ mỡ máu (statin), việc ăn bưởi có thể gây tổn thương cơ vân, thậm chí dẫn đến rối loạn nhịp tim hoặc suy giảm chức năng thận.
Trái cây họ cam quýt đều có thể gây tương tác thuốc
Dược sĩ Lý Đốc Sinh cho biết, các loại trái cây họ cam quýt như cam, quýt, chanh, bưởi đều có thể gây tương tác thuốc do các hợp chất furanocoumarin có trong chúng, đặc biệt là bưởi.
Bưởi thường và bưởi chùm đều thuộc nhóm trái cây họ cam quýt, nên có khả năng gây tương tác với thuốc theo cơ chế tương tự, có khả năng ức chế enzyme cần thiết để phân hủy nhiều loại thuốc trong cơ thể.
Dược sĩ Lý Đốc Sinh cho biết, nhiều người lầm tưởng rằng chỉ cần ăn bưởi cách thời điểm uống thuốc khoảng 2 giờ là an toàn. Thực tế, không phải như vậy. Bưởi có thể ức chế enzym tại gan và ruột non, và tác động này có thể kéo dài tới 2 - 3 ngày, chứ không chỉ vài giờ.
Theo các nghiên cứu, chỉ cần ăn một trái bưởi hoặc uống 200 ml nước ép bưởi, trong vòng 4 giờ đầu tác động đến hiệu quả thuốc là mạnh nhất và sau 24 giờ ảnh hưởng này vẫn còn tồn tại, làm thay đổi nồng độ thuốc trong máu và tăng nguy cơ tác dụng phụ.
Muốn ăn bưởi nên hỏi ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước
Dược sĩ Lý Đốc Sinh cho biết, có rất nhiều nhóm thuốc có thể tương tác với bưởi và mức độ ảnh hưởng sẽ khác nhau tùy cơ địa từng người. Bệnh nhân nên tham khảo hướng dẫn sử dụng thuốc hoặc hỏi dược sĩ hay bác sĩ trước khi muốn ăn bưởi. Một số hoạt chất thường gặp cần đặc biệt lưu ý gồm:
• Thuốc hạ cholesterol máu: chứa atorvastatin, simvastatin, lovastatin, có thể gây chóng mặt hoặc tụt huyết áp tư thế.
• Thuốc hạ huyết áp: chứa nifedipine, amlodipine, dễ gây hạ huyết áp quá mức, dẫn đến choáng váng.
• Thuốc chống đông máu: như warfarin, có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết.
• Thuốc ức chế miễn dịch: như cyclosporine, thường dùng sau ghép tạng, có thể dẫn đến độc tính do nồng độ thuốc tăng quá cao.
• Thuốc chống loạn nhịp tim: như amiodarone, có nguy cơ gây rối loạn nhịp tim nhanh.
• Thuốc kháng histamine: như fexofenadine, có thể làm giảm hiệu lực của thuốc.
• Thuốc an thần: như diazepam, có thể khiến tác dụng an thần quá mạnh, làm giảm khả năng tập trung.
• Thuốc hỗ trợ cương dương: như sildenafil, có thể gây tụt huyết áp đột ngột.
• Thuốc chống động kinh hoặc kháng HIV: như carbamazepine, có thể bị thay đổi tác dụng.
• Thuốc điều trị ung thư: như ribociclib, có nguy cơ làm tăng độc tính.
Dược sĩ Lý Đốc Sinh khuyến nghị: người đang dùng thuốc điều trị bệnh mạn tính nên hạn chế tối đa việc ăn bưởi. Nếu rất muốn ăn, chỉ nên ăn một lượng nhỏ và tốt nhất là tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi ăn, hoặc lựa chọn loại trái cây khác cho phù hợp và an toàn hơn.
