Stress oxy hóa gây tổn hại nghiêm trọng đến cơ thể, dẫn đến viêm mạn tính và thúc đẩy quá trình lão hóa. Để phòng ngừa viêm nhiễm, tăng cường chống oxy hóa và làm chậm quá trình lão hóa, chúng ta cần tăng cường phòng thủ tự nhiên của cơ thể.
Bác sĩ đông y cho biết, các vấn đề sức khỏe như khó giảm cân, suy giảm trí nhớ, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, ung thư, sa sút trí tuệ... đều có liên quan mật thiết đến quá trình viêm mạn tính trong cơ thể.
Việc bổ sung vitamin C, vitamin E, proanthocyanidins, carotenoids và axit alpha-lipoic các loại dưỡng chất chống viêm tự nhiên có thể mang lại lợi ích đáng kể cho sức khỏe.
Làm tốt công tác kháng viêm và chống oxy hóa - tức là đã thành công một nửa trong chống lão hóa
Vương Vĩ Ngạn, bác sĩ đông y giỏi người Đài Loan (Trung Quốc) cho biết, các yếu tố như ô nhiễm môi trường, hút thuốc lá, tập luyện quá mức, tiếp xúc với tia cực tím và thậm chí một số nguyên nhân chưa rõ ràng có thể kích thích da sản sinh quá nhiều gốc tự do. Những gốc tự do này gây tổn hại đến các tế bào bình thường, dẫn đến phản ứng viêm.
Khi hệ thống phòng vệ nội tại của cơ thể, hay còn gọi là hệ miễn dịch không đủ sức kháng lại hoặc không thể điều hòa lượng gốc tự do dư thừa, sẽ dẫn đến tình trạng gọi là stress oxy hóa.
Các phản ứng viêm và oxy hóa này có thể làm suy giảm nghiêm trọng chức năng bình thường của tế bào, đẩy nhanh quá trình lão hóa và gây ra tổn thương toàn thân.
Do đó, có thể khẳng định rằng, nếu làm tốt công tác kháng viêm và chống oxy hóa, quá trình chống lão hóa cho làn da đã đạt được một nửa thành công.
Tác hại của stress oxy hóa đối với cơ thể
Hãy nhắm mắt lại, tập trung vào hơi thở và hình dung những gì đang diễn ra bên trong cơ thể, khi oxy được hít vào qua mũi và đến phổi, các phân tử oxy sẽ đi qua màng mỏng của phế nang vào máu, sau đó được vận chuyển đến mọi cơ quan trong cơ thể.
Oxy là nguồn sống, cung cấp năng lượng cho các hoạt động sinh lý. Tuy nhiên, song song với oxy, các gốc tự do, đặc biệt là gốc oxy hoạt tính, cũng được hình thành và có thể tấn công hầu hết các phân tử sinh học, kể cả DNA, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như:
• Phá hủy cấu trúc và chức năng tế bào, làm suy yếu khả năng miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng và hình thành các chất gây ung thư.
• Tổn thương vật liệu di truyền, gây đột biến gen, từ đó làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh ung thư.
• Tổn thương protein, làm biến tính enzyme trong cơ thể, kích hoạt quá trình viêm mạn tính và thúc đẩy lão hóa.
• Phá hủy lipid màng tế bào, gây quá trình peroxy hóa lipid, dẫn đến xơ vữa động mạch và gia tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và mạch máu não.
Tác hại của gốc tự do
Bác sĩ Vương Vĩ Ngạn nói, khi bất kỳ bộ phận nào trong cơ thể bị gốc tự do tấn công, tổ chức tế bào tại đó sẽ chịu tổn thương do stress oxy hóa. Về lâu dài, tình trạng này có thể làm phát sinh nhiều bệnh lý nghiêm trọng, điển hình bao gồm:
1. Các bệnh tim mạch và tuần hoàn: như xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, hậu quả của tổn thương nội mô mạch máu và rối loạn chuyển hóa lipid do gốc tự do gây ra.
2. Các bệnh hô hấp: chẳng hạn như khí phế thũng hay còn gọi là giãn phế nang, hen phế quản, cảm lạnh, viêm phổi, liên quan đến phản ứng viêm và tổn thương mô phổi do các gốc oxy hoạt tính.
3. Các bệnh về thận: bao gồm viêm thận, hội chứng ure huyết cao do nhiễm độc kim loại nặng và phản ứng đào thải sau ghép thận, đều có liên quan đến stress oxy hóa và rối loạn miễn dịch.
4. Các bệnh huyết học: ví dụ như thiếu máu, bệnh bạch cầu hay còn gọi là ung thư máu, nhiễm trùng huyết, các bệnh này phản ánh ảnh hưởng của tổn thương tế bào máu và rối loạn hệ thống tạo máu.
5. Các bệnh tiêu hóa và chuyển hóa: như loét tá tràng, viêm gan, xơ gan, đái tháo đường, những bệnh này đều có liên quan mật thiết đến viêm mạn tính và tổn thương tế bào do quá trình oxy hóa gây ra.
Các dưỡng chất thiên nhiên chống viêm tốt nhất
Bác sĩ Vương Vĩ Ngạn cho biết, khi đã nhận thức được mối nguy hại của stress oxy hóa đối với cơ thể, chúng ta càng hiểu rõ tầm quan trọng của việc tối ưu hóa hệ thống phòng thủ nội tại của cơ thể, hay còn gọi là hệ miễn dịch.
Vì con người không thể thoát khỏi sự bao vây và tấn công của các gốc tự do, nên cách duy nhất là giảm lượng gốc tự do. Có hai giải pháp chống oxy hóa hiệu quả: ngăn ngừa sự hình thành các gốc tự do dư thừa và loại bỏ các gốc tự do dư thừa bằng chất chống oxy hóa.
Cơ thể cần đủ chất dinh dưỡng chống oxy hóa để bảo vệ khỏi tác hại của các gốc tự do. Nguồn cung cấp tốt nhất chính là thực phẩm tự nhiên giàu chất chống oxy hóa.
1. Vitamin C - chất chống oxy hóa chủ lực
Vitamin C là một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, thường có mặt trong các loại trái cây và rau củ tươi. Không chỉ trực tiếp tiêu diệt gốc tự do, vitamin C còn giúp tái sinh vitamin E đã bị oxy hóa, khôi phục chức năng chống oxy hóa của nó.
Thực phẩm giàu vitamin C: như giá đậu xanh, ớt chuông, cải dầu, kiwi, ổi, trái hồng, đu đủ, súp lơ.
2. Vitamin E - bảo vệ màng tế bào
Vitamin E có nhiều trong ngũ cốc nguyên cám, hạt có dầu, thịt, trứng, sữa. Đây là dưỡng chất có thể chống lại quá trình oxy hóa, giúp bảo vệ màng tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do. Một chế độ ăn cân bằng hàng ngày sẽ đảm bảo lượng vitamin E cần thiết cho cơ thể.
Thực phẩm giàu vitamin E: như dầu hướng dương, hạt hướng dương, mầm lúa mì, hạnh nhân, hạt điều.
3. Proanthocyanidins – “thần dược” từ vỏ và hạt trái cây nhờ vào các đặc tính chống oxy hóa
Proanthocyanidins (chất tiền chất anthocyanin) là chất chống oxy hóa mạnh mẽ, phổ biến trong các loại trái cây có vỏ và màu tím hoặc xanh thẫm, có khả năng loại bỏ gốc tự do tốt, có thể chống lại và làm giảm hiệu quả lượng gốc tự do trong cơ thể.
Thực phẩm giàu proanthocyanidins: như vỏ và hạt của nho, táo, nam việt quất và cà tím.
4. Carotenoids - sắc tố chống lão hóa
Carotenoids giúp bảo vệ tế bào khỏi gốc tự do, tăng cường miễn dịch và làm chậm lão hóa. Carotenoids chia thành hai nhóm chính:
• Carotenes: gồm β-carotene và lycopene, chúng có nhiều trong cà rốt, cà chua.
• Xanthophylls: gồm lutein và zeaxanthin, các chất này tốt cho mắt.
Thực phẩm giàu carotenoids: bao gồm gan heo, cà rốt, rau cần núi, rau dền đỏ, khoai lang, bí đỏ, cà chua, cải làn, rau chân vịt hay còn gọi là cải bó xôi.
5. Axit alpha-lipoic - Tăng cường hiệu quả chống lão hóa
Axit alpha-lipoic (ALA) là chất chống oxy hóa hòa tan cả trong nước lẫn mỡ, tác dụng chống oxy hóa chủ yếu là phối hợp với các chất chống oxy hóa khác để loại bỏ các gốc tự do trong cơ thể và tăng cường tác dụng của vitamin C và E. Nói một cách đơn giản, nó làm tăng tác dụng của các chất chống oxy hóa khác và có tác dụng chống lão hóa.
Axit alpha-lipoic tập trung nhiều ở ty thể của tế bào động vật và gan là cơ quan có hàm lượng ty thể cao nhất ở động vật. Do đó, ăn nhiều gan động vật có thể giúp bổ sung axit alpha-lipoic
Thực phẩm giàu axit alpha-lipoic: như thịt bò, gan heo, khoai tây, rau chân vịt, hành tây, hành lá, gừng, tỏi.
Bác sĩ đông y Vương Vĩ Ngạn khuyến cáo, mặc dù các chất chống oxy hóa có vai trò quan trọng trong phòng ngừa viêm nhiễm và lão hóa, việc sử dụng thực phẩm bổ sung đơn lẻ không thể thay thế hoàn toàn nguồn dưỡng chất tự nhiên từ thực phẩm toàn phần. Đồng thời, không nên dùng quá liều, tránh gây rối loạn chuyển hóa hoặc phản tác dụng.
