Tin tứcNgày 3/8, nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Kumamoto (Nhật Bản), do Giáo sư Yorifumi Satou dẫn dắt, công bố phát hiện về một đoạn gene đặc biệt giúp virus bạch cầu HTLV-1 có thể “ngủ yên” trong cơ thể người suốt nhiều thập kỷ mà không bị phát hiện.
HTLV-1 là loại virus retrovirus hiếm gặp, có thể gây bệnh bạch cầu tế bào T ở người trưởng thành (ATL). Đây là một dạng ung thư máu ác tính, tiến triển chậm nhưng cực kỳ khó điều trị khi phát bệnh. Dù phần lớn người nhiễm HTLV-1 không biểu hiện triệu chứng, một tỉ lệ nhỏ có thể phát triển thành ung thư hoặc gặp các vấn đề nghiêm trọng về miễn dịch sau nhiều năm.
Giáo sư Satou cho biết, nhóm nghiên cứu đã phát hiện một “vùng ức chế virus” trong bộ gene của HTLV-1. Vùng này có khả năng tuyển mộ các yếu tố phiên mã từ tế bào người, đặc biệt là phức hợp RUNX1, từ đó làm giảm hoạt động của virus và đưa nó vào trạng thái tiềm ẩn.
Nhờ cơ chế này, HTLV-1 có thể “lẩn trốn” hệ miễn dịch, tồn tại âm thầm trong cơ thể người mà không bị tấn công, giúp virus duy trì sự sống trong thời gian dài mà không gây phản ứng miễn dịch mạnh mẽ.
Trong các thí nghiệm, khi đoạn gene ức chế của HTLV-1 bị loại bỏ hoặc bị đột biến, virus này hoạt động mạnh mẽ hơn, nhân lên nhanh chóng và dễ dàng bị hệ miễn dịch tiêu diệt. Điều này chứng tỏ chính đoạn gene “ức chế” đã giúp HTLV-1 duy trì trạng thái “ngủ yên” để tránh bị phát hiện.
Điểm đáng chú ý là khi các nhà khoa học đưa đoạn “ức chế” này vào virus HIV, họ quan sát thấy HIV cũng giảm khả năng sao chép, ít phá hủy tế bào hơn và dần đi vào trạng thái tiềm ẩn giống HTLV-1.
Giáo sư Satou nhận định, đây là lần đầu tiên các nhà khoa học phát hiện một cơ chế di truyền bên trong virus có thể tự điều chỉnh để duy trì trạng thái tĩnh lặng kéo dài, giúp nó né tránh hệ miễn dịch.
“Virus bạch cầu HTLV-1 đã phát triển một chiến lược tiến hóa rất tinh vi để tồn tại trong cơ thể người mà không bị phát hiện. Khi hiểu rõ cơ chế này, chúng ta có thể tận dụng chính nó để phát triển phương pháp điều trị cho các bệnh do retrovirus gây ra, trong đó có HIV”, Giáo sư Satou nhấn mạnh.
Hiện nay, HTLV-1 vẫn lưu hành ở nhiều khu vực trên thế giới, trong đó có tây nam Nhật Bản. Dù tỉ lệ nhiễm không cao, loại virus này vẫn được xem là mối đe dọa nghiêm trọng vì khả năng tiềm ẩn lâu dài và nguy cơ tiến triển thành ung thư.
Với phát hiện mới này, giới khoa học kỳ vọng có thể mở ra hướng đi mới trong việc khống chế sự nhân lên và hoạt động của các loại retrovirus nguy hiểm như HTLV-1 và HIV. Thay vì chỉ tập trung tiêu diệt virus, các nhà nghiên cứu đang hướng tới chiến lược “đưa virus vào giấc ngủ” kéo dài, giúp kiểm soát bệnh tốt hơn và giảm gánh nặng điều trị lâu dài.
