Tin tứcTừng là đồng minh thân thiết, ông Trump từng ưu ái các công ty của Musk trong việc tiếp cận các hợp đồng chính phủ trị giá hàng tỷ USD, bất chấp các cảnh báo về xung đột lợi ích. Nhưng khi Musk thể hiện dấu hiệu rời xa, thậm chí có khả năng ủng hộ đảng Dân chủ, ông Trump nhanh chóng chuyển giọng.
“Ông ta sẽ phải gánh hậu quả nghiêm trọng,” Trump cảnh báo trong cuộc trả lời phỏng vấn ngày 1/6, khi được hỏi về khả năng Musk quay lưng với đảng Cộng hòa. Tuyên bố này được cho là phản ánh rõ mô hình điều hành dựa trên lòng trung thành mà ông Trump đang áp dụng.
Theo CNN, Tổng thống Trump đã vận dụng quyền lực hành pháp để thưởng – phạt tùy thuộc vào quan hệ cá nhân và chính trị. Đối tượng bị nhắm tới trải rộng từ cựu đồng sự, các hãng luật, trường đại học danh tiếng, đến cả công cụ gây quỹ của đảng Dân chủ như ActBlue. Ngược lại, những người thể hiện sự trung thành được ban ân xá, giảm án, xóa bỏ điều tra hoặc nhận hợp đồng béo bở.
Ông Ian Bassin, Giám đốc tổ chức Protect Democracy, nhận định: “Chưa từng có tổng thống Mỹ nào công khai thể hiện rằng sự bất đồng hay thiếu trung thành sẽ phải trả giá bằng điều tra hay mất hợp đồng.” Ông John Dean, cố vấn pháp lý dưới thời Tổng thống Richard Nixon, cho rằng Trump không chỉ dừng lại ở cảm xúc cá nhân như Nixon, mà “đã biến điều đó thành một hệ thống điều hành quyền lực”.
Trong nhiệm kỳ trước, Trump từng ra lệnh thu hồi quyền tiếp cận thông tin mật của hàng loạt đối thủ chính trị như Hillary Clinton, Kamala Harris, Liz Cheney. Ông cũng chỉ đạo điều tra các cựu quan chức từng bất đồng với ông như Miles Taylor hay Chris Krebs.
Không dừng lại ở đó, nhiều cơ sở giáo dục lớn như Đại học Harvard hiện đang đối mặt với ít nhất 8 cuộc điều tra từ 6 cơ quan khác nhau, tất cả bắt nguồn từ các chỉ đạo của chính quyền Trump. Trong khi đó, Thị trưởng New York Eric Adams – một đồng minh mới tuyên bố ủng hộ chính sách nhập cư – lại được hủy bỏ điều tra tham nhũng.
Ông Jeffrey Toobin, tác giả cuốn The Pardon, nhận định chưa từng có tiền lệ nào cho những gì ông Trump đang thực hiện trong lĩnh vực ân xá, điều tra và sử dụng quyền lực tổng thống.
Theo chuyên gia Fred Wertheimer từ tổ chức Democracy 21, nếu như Nixon dùng quyền lực để tự vệ, thì Trump đang tìm cách “tái thiết lại toàn bộ cấu trúc quyền lực” theo hướng tập trung và ít kiểm soát hơn.
Cuộc đối đầu giữa Trump và Musk có thể gây chú ý truyền thông vì yếu tố kịch tính, nhưng sâu xa hơn, nó đặt ra câu hỏi về tương lai nền dân chủ Mỹ: khi quyền lực được cá nhân hóa, các thể chế giám sát bị vô hiệu hóa, liệu nước Mỹ có đang đánh mất chính mình?
