Tin tứcTâm điểm được nhấn mạnh là nỗ lực khôi phục vai trò giám sát chương trình hạt nhân Iran và bảo vệ khuôn khổ không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu (NPT).
Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi trong bài phát biểu khai mạc khẳng định việc nối lại quyền thanh sát các cơ sở hạt nhân Iran là “cực kỳ quan trọng”.
Ông cho rằng đây sẽ là “tín hiệu tích cực” chứng minh đối thoại và thỏa thuận trên cơ sở hiểu biết lẫn nhau vẫn còn khả thi bất chấp nhiều trở ngại chính trị.
Về phía Iran, ông Mohammad Eslami - người đứng đầu Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran tái khẳng định Tehran vẫn là thành viên của NPT.
Ông cũng nhấn mạnh cần có “định nghĩa mới” về các điều khoản hợp tác, trong đó bao gồm việc xem xét những lo ngại an ninh chính đáng của Iran. Điều này diễn ra sau khi Quốc hội Iran thông qua luật hạn chế hợp tác với IAEA khiến việc giám sát rơi vào thế bế tắc.
Trong thông điệp gửi tới hội nghị, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nhấn mạnh IAEA có vai trò không thể thay thế trong việc bảo đảm năng lượng hạt nhân phục vụ mục đích hòa bình. Ông kêu gọi cộng đồng quốc tế tiếp tục loại bỏ nguy cơ phổ biến vũ khí hạt nhân để công nghệ hạt nhân trở thành động lực phát triển thay vì mối đe dọa an ninh.
Phát biểu trước hơn 2.500 đại biểu đến từ các quốc gia thành viên, tổ chức quốc tế và phi chính phủ, ông Grossi cảnh báo cơ chế không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu đang chịu áp lực chưa từng có.
Nguyên nhân xuất phát từ sự trỗi dậy của chủ nghĩa khủng bố, xung đột vũ trang và tình trạng bất bình đẳng ngày càng sâu rộng khiến các chuẩn mực hạt nhân bị xói mòn. Ông nhấn mạnh: “Đây là thời khắc bước ngoặt, đòi hỏi cộng đồng quốc tế nỗ lực hơn bao giờ hết để bảo vệ cơ chế này trước nguy cơ suy yếu.”
Trong thời gian hội nghị kéo dài đến ngày 19/9, các đại biểu sẽ thảo luận báo cáo thường niên 2024, thông qua ngân sách năm 2026, đồng thời xem xét nhiều vấn đề nóng liên quan đến an toàn và an ninh hạt nhân ở Ukraine, Trung Đông cũng như chương trình hạt nhân Triều Tiên.
Với nhiều hồ sơ gai góc cùng lúc, AIEA được kỳ vọng sẽ giữ vai trò then chốt không chỉ trong việc giám sát mà còn trong xây dựng niềm tin tạo ra đối thoại hiệu quả để ngăn chặn phổ biến vũ khí hạt nhân.
