Tin tứcTình trạng này đang ảnh hưởng trực tiếp tới chi tiêu của người dân và gây áp lực cho chính phủ trong việc ổn định thị trường lương thực.
Tại các chợ nông sản quanh Tokyo, nhiều người xếp hàng dài để mua gạo với giá thấp hơn gần 40% so với mức bán lẻ, phản ánh sức ép tài chính mà người dân đang phải gánh chịu.
Trong hơn ba năm qua, lạm phát nhóm thực phẩm luôn vượt tốc độ tăng lương, và giá gạo liên tục tăng cao do nguồn cung hạn chế. Chính phủ từng xả kho dự trữ khẩn cấp vào mùa hè vừa qua để ổn định giá, nhưng biện pháp này chỉ mang tính ngắn hạn.
Theo thống kê, giá bán lẻ trung bình một túi gạo 5 kg tại siêu thị vào tuần tính đến 27/10 là 4.235 yen (khoảng 27,4 USD), tăng 23% so với cùng kỳ năm ngoái, gần chạm mức kỷ lục 4.285 yen ghi nhận vào tháng 5. Giá bán buôn cũng ghi nhận mức cao lịch sử 36.895 yen/60 kg trong tháng 9, tăng 36% so với tháng trước.
Nguyên nhân sâu xa xuất phát từ tâm lý thận trọng của các nhà buôn. Bị ám ảnh bởi tình trạng thiếu hụt gạo năm ngoái do nắng nóng khắc nghiệt và dự báo nhu cầu sai lệch, các đại lý tăng mua dự trữ, đẩy giá lên cao để đảm bảo nguồn cung ổn định.
Một số nhà phân phối thừa nhận ưu tiên hàng đầu của họ là duy trì nguồn cung, vì vậy giá cao là khó tránh khỏi.
Sự tăng giá cũng khiến người dân và doanh nghiệp tìm đến gạo nhập khẩu rẻ hơn, bất chấp thuế nhập khẩu 341 yen/kg. Lượng gạo nhập khẩu của các công ty tư nhân trong tháng 9 tăng gần 160 lần so với cùng kỳ năm trước.
Trước tình hình này, Thủ tướng Takaichi chuẩn bị công bố gói giải pháp kinh tế vào cuối tháng 11. Bộ trưởng Nông nghiệp Norikazu Suzuki đề xuất phát hành tem phiếu gạo cho một số hộ gia đình để hỗ trợ chi tiêu. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia tỏ ra thận trọng. Shunsuke Orikasa, Viện Kinh tế Phân phối Nhật Bản, dự báo giá bán lẻ khó giảm đáng kể trước tháng 3/2026 nếu nguồn cung không tăng rõ rệt.
Một số phân tích cho rằng chính sách đang chuyển từ ưu tiên người tiêu dùng sang cân nhắc lợi ích nhà sản xuất và phân phối. Điều này có thể khiến chính phủ không can thiệp mạnh tay để kéo giá gạo xuống dưới mốc 4.000 yen – mức được cựu Thủ tướng Shigeru Ishiba cho là hợp lý.
Ngay cả nông dân cũng lo ngại về mức giá hiện tại: dù được lợi từ giá cao, họ thừa nhận thị trường đang bị thổi phồng. Ông Yasuji Oshima, nông dân ở Ibaraki, nhấn mạnh nếu giá quay về mức trước năm 2024 trong khi chi phí lao động và thiết bị tăng, lợi nhuận sẽ bị siết chặt, làm nghề nông ngày càng kém hấp dẫn với thế hệ trẻ.
Tân chính phủ Nhật Bản đứng trước bài toán cân bằng giữa ổn định giá gạo, bảo đảm chi tiêu cho người dân và duy trì lợi nhuận bền vững cho nông dân – thách thức lớn ngay từ những ngày đầu cầm quyền.
