Tin tứcThị trường vẫn chưa thể yên tâm khi các doanh nghiệp phương Tây đối mặt với tình trạng cung ứng bất ổn và các thủ tục xuất khẩu kéo dài.
Theo báo Wall Street Journal dẫn dữ liệu từ Hải quan Trung Quốc công bố ngày 20/7, Trung Quốc đã xuất khẩu khoảng 3,2 triệu kg nam châm đất hiếm trong tháng 6, tăng gần gấp ba lần so với tháng 5 (1,2 triệu kg). Đây là tín hiệu cho thấy sự phục hồi rõ rệt sau đợt siết chặt xuất khẩu hồi đầu năm.
Nếu so với cùng kỳ năm ngoái (tháng 6/2024), con số này vẫn giảm 38% và vẫn thấp hơn đáng kể so với mức trung bình hàng tháng là 4,8 triệu kg. Tháng 5 ghi nhận mức sụt giảm tới 74% so với cùng kỳ mức giảm sâu nhất trong hơn một thập kỷ.
"Lá bài đất hiếm" trong căng thẳng Mỹ - Trung
Trung Quốc hiện là quốc gia thống trị chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu, chiếm khoảng 2/3 sản lượng khai thác và chế biến tới 90% tổng lượng cung ứng. Nam châm đất hiếm sản phẩm tinh chế từ loại khoáng này đóng vai trò thiết yếu trong các ngành công nghiệp hiện đại, từ ô tô điện đến vũ khí quân sự và thiết bị hàng không vũ trụ.
Do tính chất chiến lược, đất hiếm trở thành công cụ quan trọng trong các cuộc đàm phán thương mại. Tháng 4 vừa qua, Bắc Kinh bất ngờ siết chặt xuất khẩu đất hiếm nhằm đáp trả các biện pháp thuế quan và lệnh hạn chế chip từ phía Washington khiến chuỗi cung ứng toàn cầu chao đảo.
Bước ngoặt đến vào tháng 6 khi hai nền kinh tế hàng đầu thế giới đạt được thỏa thuận "đổi chip lấy đất hiếm". Trung Quốc nới lỏng cấp phép xuất khẩu nam châm đất hiếm cho Mỹ, đổi lại Washington cho phép các tập đoàn công nghệ như Nvidia và AMD được tiếp tục xuất khẩu chip AI sang Trung Quốc sau nhiều tháng bị cấm vận.
Ngày 15/7, Bộ Thương mại Mỹ chính thức bật đèn xanh cho các công ty bán chip AI trở lại thị trường Trung Quốc dấu hiệu rõ ràng cho thấy cả hai bên đều đang tìm kiếm điểm cân bằng để hạ nhiệt căng thẳng.
Kết quả là khối lượng xuất khẩu nam châm đất hiếm của Trung Quốc sang Mỹ trong tháng 6 đã đạt 353.000kg, cải thiện rõ rệt so với mức giảm 93% của tháng 5. Dù vẫn thấp hơn 52% so với cùng kỳ năm ngoái đây là tín hiệu tích cực đầu tiên kể từ đầu năm 2025.
Dù tín hiệu phục hồi xuất khẩu được ghi nhận, các doanh nghiệp phương Tây vẫn chưa thể thở phào. Họ cho biết lượng nam châm nhận được chưa đáp ứng đủ nhu cầu sản xuất. Ngoài ra, thời gian xử lý hồ sơ cấp phép xuất khẩu của Trung Quốc kéo dài nhiều tuần gây trì trệ sản xuất và giao hàng.
Đặc biệt, việc xin cấp phép xuất khẩu đất hiếm nguyên liệu thô gần như không được chấp thuận buộc các công ty phải xoay sở bằng cách mua sản phẩm tinh chế hoặc chuyển sang phương án thay thế.
Nhiều doanh nghiệp bắt đầu áp dụng giải pháp dự phòng bao gồm vận chuyển bằng đường hàng không để rút ngắn thời gian giao hàng, dù chi phí cao. Một số khác đang nghiên cứu phát triển sản phẩm sử dụng ít đất hiếm hơn hoặc không chứa các nguyên tố nằm trong danh sách bị kiểm soát của Bắc Kinh.
