Tin tứcSự kiện mang tính lịch sử này diễn ra dưới vai trò trung gian của Mỹ và nhanh chóng nhận được sự hoan nghênh từ các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) và Vương quốc Anh.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa ra tuyên bố chung, coi đây là “một bước tiến quan trọng mở đường cho hòa bình lâu dài, bền vững cho cả hai nước và toàn khu vực.”
Hai lãnh đạo nhấn mạnh điều cần thiết hiện nay là “thực hiện kịp thời các bước đã thỏa thuận” để duy trì tiến trình ổn định và hướng tới bình thường hóa hoàn toàn.
Ngoại trưởng Anh David Lammy chúc mừng Armenia và Azerbaijan vì “những bước đi táo bạo” đã thực hiện tại Washington, đồng thời đánh giá cao vai trò của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong việc thúc đẩy “bước đột phá” này. Ông khẳng định Anh sẵn sàng hỗ trợ hòa bình ở Nam Kavkaz nếu các bên tôn trọng cam kết.
Phản ứng từ Iran lại cho thấy sự lo ngại. Bộ Ngoại giao Iran hoan nghênh thỏa thuận nhưng cảnh báo nguy cơ bất ổn do yếu tố nước ngoài, đặc biệt khi thỏa thuận trao cho Washington quyền phát triển hành lang chiến lược mang tên “Con đường Trump cho Hòa bình và Thịnh vượng Quốc tế” (TRIPP) gần biên giới Iran.
Tehran từ lâu phản đối dự án này vì lo ngại bị tách khỏi vùng Caucasus và kéo theo sự hiện diện quân sự kinh tế của nước ngoài sát biên giới.
Một cố vấn cấp cao của lãnh tụ tối cao Iran, ông Ali Akbar Velayati, từng cảnh báo rằng mọi nỗ lực thúc đẩy hành lang này sẽ phải đối mặt với “phản ứng mạnh mẽ” từ Iran.
Theo thỏa thuận, TRIPP sẽ đi qua Armenia để kết nối Azerbaijan với vùng đất tách biệt Nakhchivan. Hai nước cũng cam kết mở cửa thương mại, tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ của nhau và thúc đẩy hợp tác kinh tế.
Mỹ ký riêng với từng nước các thỏa thuận mở rộng hợp tác trong lĩnh vực năng lượng, thương mại và công nghệ, bao gồm cả trí tuệ nhân tạo (AI).
Bối cảnh lịch sử cho thấy căng thẳng Armenia - Azerbaijan kéo dài hàng chục năm, chủ yếu liên quan tranh chấp vùng Nagorno-Karabakh. Năm 2023, Azerbaijan giành lại toàn bộ quyền kiểm soát khu vực này, buộc gần 100.000 người Armenia rời đi, đẩy quan hệ hai nước vào thế đối đầu sâu sắc.
Thỏa thuận mới, nếu được thực thi trọn vẹn, không chỉ mở ra cơ hội hòa bình bền vững giữa hai quốc gia mà còn có thể tái định hình cán cân chiến lược ở Nam Kavkaz một khu vực nhạy cảm với sự cạnh tranh ảnh hưởng giữa các cường quốc.
