Tin tứcLoài thực vật này là loài dogbane (thuộc họ trúc đào - Apocynaceae), với tên khoa học là Vincetoxicum nakaianum, có nguồn gốc tại Nhật Bản và chỉ mới được đặt tên vào năm 2024.
Trường hợp này đánh dấu lần đầu tiên thực vật được ghi nhận có khả năng gia tăng khả năng thụ phấn bằng cách bắt chước mùi hương mà kiến phát ra như tín hiệu báo động khi bị nhện hoặc các loài săn mồi khác tấn công.
Nhà thực vật học Ko Mochizuki tại Đại học Tokyo, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết, đây là bằng chứng đầu tiên về khả năng bắt chước loài kiến của thực vật. Nếu không có mùi hương đặc trưng này, loài cây này sẽ không thể sinh sản thành công.
Loài hoa Vincetoxicum nakaianum. - Ảnh: The Guardian.
Chiến lược ngụy trang mùi hương này lần đầu được phát hiện khi ông Mochizuki quan sát thấy ruồi giấm tập trung quanh những bông hoa của cây tại Vườn bách thảo Koishikawa ở Tokyo.
Thông thường, loài ruồi này di chuyển từ nơi này sang nơi khác để tìm những con kiến bị thương hoặc xác kiến sau khi bị nhện tấn công. Trong quá trình đó, chúng vô tình trở thành tác nhân thụ phấn cho loài cây này.
Để tìm hiểu nguyên nhân, các nhà nghiên cứu đã phân tích các chất do cây tiết ra và tìm thấy một số hợp chất dễ bay hơi, bao gồm nonane, undecane và một số chất khác như 8Ac, 10Ac và 6-MMS. Sau đó, nhóm đã phân tích các pheromone do kiến tiết ra khi chúng bị nhện tấn công.
Kết quả nghiên cứu, được đăng trên tạp chí Current Biology. cho thấy các hợp chất trong cây trùng khớp đáng kể với pheromone mà kiến tiết ra khi gặp nguy hiểm.
Theo ông Mochizuki, khi bị tấn công, kiến sẽ giải phóng pheromone báo động để cảnh báo đồng loại về nguy hiểm, nhưng đồng thời tín hiệu này cũng vô tình thu hút ruồi và các loài săn mồi khác tìm đến.
Trong thí nghiệm tiếp theo, các nhà nghiên cứu sử dụng một mê cung hình chữ Y nhằm kiểm tra phản ứng của ruồi giấm, qua đó xác định loại mùi hương thu hút chúng mạnh nhất.
Kết quả cho thấy, ruồi giấm không bị hấp dẫn bởi mùi của những con kiến bị nghiền nát, nhưng lại bị thu hút mạnh mẽ bởi mùi của những con từng bị nhện tấn công. Loài ruồi này thường hút dịch cơ thể từ côn trùng bị thương.
Mặc dù một số loài côn trùng đã được biết đến với khả năng bắt chước pheromone của kiến để đột nhập vào tổ kiến, lấy ấu trùng làm thức ăn, Vincetoxicum nakaianum là loài thực vật đầu tiên được ghi nhận sử dụng thủ thuật này – và hiệu quả của nó được đánh giá rất cao.
Ông Mochizuki nhận định, mùi của những con kiến bị thương phát ra từ hoa Vincetoxicum nakaianum có tác dụng đặc biệt mạnh trong việc thu hút các loài côn trùng thụ phấn.
Trong tương lai, các nhà khoa học dự định sẽ tìm hiểu khả năng này ở những loài thực vật khác, cả trong nhóm Vincetoxicum và các nhóm thực vật không liên quan.
