Tin tứcChiếc cốc Ain Samiya, đặt tên theo ngôi làng Palestine gần nơi phát hiện, được khai quật vào năm 1970 trong một khu mộ cổ ở vùng đồi Judea thuộc Bờ Tây.
Hiện vật được xác định có niên đại vào thời kỳ đồ đồng giữa, khoảng từ năm 2650 đến năm 1950 trước Công nguyên, khi khu vực có nhiều cộng đồng du mục sinh sống.
Chiếc cốc cao khoảng 7,6 cm mang các hình khắc mô tả một sinh vật nửa người nửa thú cầm các loài cây dưới một biểu tượng thiên thể. Ngoài ra còn có các hình khắc rắn và biểu tượng thiên thể và một “con thuyền ánh sáng" bí ẩn.
Các nhà nghiên cứu cho rằng, chiếc cốc được chế tác tại miền nam Lưỡng Hà cách đây khoảng 4.300 năm, sử dụng bạc có nguồn gốc từ Syria hoặc Iraq, nơi hiện nay có trữ lượng bạc dồi dào.
Cốc Ain Samiya. - Ảnh: Independent.
Trước đây, nhiều diễn giải cho rằng các hình khắc trên chiếc cốc mô tả thế giới hỗn mang với thực vật, động vật và con người dưới quyền cai trị của một con rắn.
Một số nhà khảo cổ cũng tin rằng hình ảnh trên cốc thể hiện thần thoại sáng thế của người Babylon có tên là Enuma Elish, kể về thần Marduk đánh bại Tiamat - – thực thể siêu nhiên đại diện cho hỗn mang. Tuy nhiên, nghiên cứu mới, được đăng trên tạp chí Journal of the Ancient Near Eastern Society, cho rằng thần thoại trên cốc có thể còn cổ xưa hơn cả Enuma Elish.
Các nhà nghiên cứu cho rằng, những họa tiết này là hình mô tả sớm nhất về sự hình thành của vũ trụ, cho thấy vạn vật chuyển đổi từ trạng thái hỗn mang trước khi tạo hóa sang một trật tự mới được hình thành.
Cách diễn giải mới cho rằng tác phẩm thể hiện thời điểm “khi trời và đất, muông thú và cỏ cây còn hòa làm một, chưa thể phát triển được bản thể của mình”.
Theo nhóm nghiên cứu, chiếc cốc này kết hợp nhiều yếu tố thần thoại khác nhau từ khắp vùng Lưỡng Hà cổ đại. Một trong những họa tiết cho thấy con người đang giơ cao chiếc gương mặt trời, tương tự như hình ảnh “Chiếc thuyền trên trời” xuất hiện trên đồ gốm 11.500 năm tuổi tại Göbekli Tepe (Thổ Nhĩ Kỳ).
Nghiên cứu cũng nhấn mạnh, chiếc cốc này không khắc họa các cảnh trong Enuma Elish vì nó xuất hiện sớm hơn thần thoại sáng thế của người Babylon một thiên niên kỷ và đặc biệt không có yếu tố bạo lực.
Trái ngược với diễn giải trước đây rằng các hình ảnh này có thể mô tả về một trận chiến thần thoại, các nhà nghiên cứu lập luận rằng hình khắc thể hiện khoảnh khắc thái bình, mô tả mặt trời mọc, xua tan hỗn mang và thiết lập lại trật tự thế giới.
Nghiên cứu cho biết, các hình khắc này mô tả quá trình chuyển đổi từ hỗn mang sang một vũ trụ có trật tự, được các vị thần che chở trước những sự rối loạn.
Tài liệu cũng nêu rằng tác phẩm đặc biệt tập trung vào sự ra đời của thần Mặt trời và hành trình của vị thần này xuyên qua vũ trụ, điều mà trong bối cảnh một ngôi mộ có thể mang ý nghĩa hỗ trợ cho sự tái sinh của linh hồn người đã khuất.
