Tin tứcNgười lạc quan nói nhà báo đến lúc rảnh rang, khi AI có thể thu thập và phân tích dữ liệu, kể cả những dữ liệu khổng lồ.
Người bi quan trăn trở rồi đây nhà báo làm gì bởi AI có thể sản xuất tin tức tự động với tốc độ tưởng chừng siêu thực.
Câu hỏi đặt ra là: AI đang thực sự làm được những gì trong lĩnh vực báo chí? Và giữa guồng quay công nghệ gấp gáp này, người làm báo sẽ định vị vai trò của mình ra sao?
AI đang "làm báo" ra sao?
ChatGPT, Gemini, Grok….nay đã có thể tạo ra các sản phẩm truyền thông về tất cả lĩnh vực ở tất cả các nền tảng truyền thông.
Điểm mạnh của AI là việc thu thập và xử lý các dữ liệu với tốc độ siêu nhanh. Chúng có thể gợi ý đề tài, hướng tiếp cận, có thể tóm tắt văn bản, chuyển đổi dữ liệu giọng nói sang văn bản, chỉnh sửa chính tả.... Cho ra các sản phẩm văn phong rất báo chí: cách tạo tít hấp dẫn, nội dung ngắn gọn,đi thẳng vào vấn đề...
AI cũng có thể giúp các tòa soạn tương tác với độc giả.
AI có thể phân tích được các dữ liệu lớn, cho ra những phát hiện, dự báo chỉ trong tích tắc, vượt xa việc con người thao tác với các ứng dụng phân tích số liệu truyền thống.
Thu thập thông tin người dùng từ nhiều nguồn dữ liệu và từ đó có thể phân tích hành vi, sở thích người dùng, dự đoán hành vi tương lai. Bằng cách lặng lẽ này, AI có thể đề xuất các sản phẩm thông tin phù hợp.
AI cũng đã thể hiện trình độ siêu phàm trong lĩnh vực dịch thuật so với các ứng dụng chuyên biệt đơn lẻ trước đó, giúp các tòa soạn vươn tới được lượng công chúng rộng lớn hơn mà ít bị rào cản ngôn ngữ.
Vai trò và định vị của nhà báo trong kỷ nguyên AI
AI đến và đánh thức làng báo, nhà báo đột ngột. Những ai từng tiếp cận với các ưu việt từ những ứng dụng AI đều kinh ngạc và choàng tỉnh.
Tin tức dù có format sẵn, bản tin dù có dữ liệu sẵn, cũng cần thời gian hàng phút, hàng giờ để hoàn thiện. Sản xuất một video, poscard cũng cần qua nhiều công đoạn, nhiều người làm. Vậy mà giờ đây, chỉ cần một cái enter, một vài lần chớp mắt, sản phẩm hoàn chỉnh đã hiện ra, thậm chí có nhiều lựa chọn cho chúng ta trải nghiệm.
Sau cú choàng tỉnh, đến lúc nhà báo định vị “Tôi là ai, tôi làm gì khi AI làm báo?”
Hãy xem những gì AI giúp chúng ta, sẽ thấy vẫn nhiều việc chúng ta phải tự làm, và cần làm tốt để định vị vai trò, giá trị cốt lõi của mình trong hoàn cảnh mới.
AI giúp nhà báo phân tích dữ liệu, thì nhà báo phải là người phân tích sâu hơn về những phát hiện đó, cung cấp góc nhìn đa chiều, bình luận khúc chiết.
AI sản xuất tin tức từ dữ liệu còn nhà báo kể chuyện bằng tình người. AI có thể phân tích dữ liệu khách quan song nó chưa có khả năng thấu hiểu và truyền tải những sắc thái cảm xúc phức tạp của con người.
Những câu chuyện nhân văn, những số phận vượt lên hoàn cảnh truyền cảm hứng, những nhân tố vun vén cho cuộc sống nở hoa… Những tai ương, bi kịch, những giá trị nhân bản chỉ trái tim mới có thể truyền đến trái tim. Sự đồng cảm giữa con người mới có thể tạo ra những tác phẩm giàu giá trị cảm xúc.
AI có thể ra cho ra kết quả chính xác khi nguồn dữ liệu chính xác. Song giữa “chợ”dữ liệu rộng lớn trên mạng internet và có thể các nguồn khác nữa, không ai dám chắc tất cả “nguyên liệu” AI dùng để “chế biến” đều là hàng sạch, hàng tốt, hàng có độ tin cậy cao. Chưa kể “công thức" của AI là dựa trên xác suất và dự đoán, càng có thể tạo ra kết quả sai lệch.
Và nhà báo đóng vai trò người giữ cửa sự thật: người kiểm chứng thông tin, xác minh thật giả.
Khi AI phát triển, thế giới thông tin ngồn ngộn, hỗn độn hơn và công chúng cần nơi gửi gắm niềm tin. Đó là nơi nhà báo có rất nhiều việc để làm.
AI không phải ra rào cản hay tạo ra sự thay thế, nó chỉ là bước nhảy tạo ra sự phát triển mới mang tính quy luật. Có AI, nhà báo được giải phóng khỏi một số tác vụ, hướng đến giá trị mới.
AI là một công cụ mạnh mẽ, nhưng tư duy và trái tim, đạo đức của người làm báo mới là yếu tố tạo nên giá trị bền vững và khác biệt. Tư duy phản biện, trách nhiệm với xã hội, am hiểu chính trị, văn hóa.... là những gì AI chưa được huấn luyện và hiểu tường tận được.
Cảm ơn cộng sự AI đã ở đây, bên những người làm báo, để sau lần choàng tỉnh, chúng tôi bước tiếp vững chãi và dấn thân hơn.
