Tin tứcVới sự đồng thuận tuyệt đối, 100% thành viên tham dự đã thông qua về nguyên tắc các nghị quyết liên quan. Đây là bước đi quan trọng trong quá trình tinh gọn bộ máy hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền các cấp.
Giảm hơn 6.700 đơn vị cấp xã, cả nước còn 34 tỉnh và thành phố
Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, việc xây dựng và thực hiện đề án được triển khai theo tinh thần nghiêm túc, quán triệt sâu sắc Nghị quyết 60 của Trung ương và Nghị quyết 76/2025/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Trên cơ sở hiện trạng và định hướng phát triển của 63 tỉnh, thành trong cả nước, Chính phủ đã đề xuất 23 phương án sắp xếp với 52 đơn vị hành chính cấp tỉnh, qua đó hình thành 23 tỉnh mới.
Sau sắp xếp, Việt Nam còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, trong đó gồm 6 thành phố trực thuộc Trung ương và 28 tỉnh. Tất cả các đơn vị hành chính mới đều đáp ứng các tiêu chuẩn quy định tại Điều 4 của Nghị quyết 76.
Riêng ở cấp xã, trong tổng số 10.035 đơn vị hiện tại có đến 9.907 đơn vị phải thực hiện sắp xếp, chỉ 128 xã được giữ nguyên do đáp ứng đủ tiêu chí hoặc có yếu tố đặc thù như địa bàn biệt lập.
Tổng cộng các tỉnh thành đã xây dựng 3.193 phương án sắp xếp từ đó hình thành 3.193 đơn vị hành chính cấp xã mới (bao gồm 2.498 xã, 682 phường và 13 đặc khu), giảm 6.714 đơn vị, tương đương mức giảm 66,91%.
Cơ cấu tổ chức và biên chế: Cắt giảm, tinh gọn, nâng chất
Theo tổng hợp từ các địa phương, tổng biên chế cán bộ, công chức, viên chức của 52 tỉnh, thành sẽ sắp xếp là 447.657 người.
Sau khi các đơn vị hành chính mới đi vào hoạt động, Chính phủ sẽ chỉ đạo Bộ Nội vụ phối hợp cùng Ban Tổ chức Trung ương và các địa phương để xác định vị trí việc làm, giao biên chế phù hợp với quy mô dân số, diện tích và nhiệm vụ cụ thể.
Ở cấp xã, biên chế sẽ cơ bản chuyển từ cấp huyện hiện nay về các xã mới. Đội ngũ cán bộ, công chức có kinh nghiệm cấp huyện sẽ là lực lượng nòng cốt, đồng thời bổ sung từ cấp tỉnh để tăng cường năng lực hoạt động.
Một điểm đáng chú ý là sau sắp xếp sẽ kết thúc hoạt động của người không chuyên trách cấp xã. Chính phủ sẽ thực hiện các chế độ, chính sách hỗ trợ hợp lý đối với lực lượng này, đồng thời tiếp tục sắp xếp đồng bộ tổ chức Đảng, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội cùng cấp.
95% xã mới đạt chuẩn, 157 đơn vị còn chưa đạt tiêu chí
Trong số 3.193 xã mới hình thành, có 3.036 đơn vị (chiếm 95,08%) đáp ứng đầy đủ định hướng tiêu chuẩn theo quy định. Phần lớn xã mới được thành lập từ việc sáp nhập 3 đơn vị hành chính trở lên, đạt tỷ lệ 65,44%.
Tuy nhiên, vẫn còn 157 đơn vị chưa đạt tiêu chuẩn, chủ yếu do điều kiện thực địa không cho phép sáp nhập thêm với các đơn vị lân cận. Chính phủ đã có giải trình cụ thể và đề xuất áp dụng cơ chế linh hoạt theo khoản 3 Điều 5 Nghị quyết 76.
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị Chính phủ tiếp tục hoàn thiện hồ sơ, giải trình rõ ràng hơn với một số địa phương như TPHCM, Tuyên Quang, Quảng Ngãi, Đồng Tháp, Ninh Bình…, nơi một số phương án sắp xếp vẫn còn thiếu lý do cụ thể hoặc chưa hợp lý về hình thành xã/phường mới.
Vấn đề xác định tỉnh miền núi, vùng cao: Cần cân nhắc kỹ
Một nội dung gây nhiều tranh luận tại phiên họp là tiêu chí xác định tỉnh miền núi, vùng cao sau sắp xếp. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, hiện nay việc xác định tỉnh miền núi dựa vào tỷ lệ huyện miền núi chiếm từ 2/3 trở lên.
Nếu sáp nhập tỉnh có địa hình khác biệt thì cần rà soát kỹ để tránh hiểu sai khi áp dụng chính sách đặc thù cho vùng núi, vùng cao. Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng không nên đưa vấn đề này vào nghị quyết vì chủ trương hiện nay không phân biệt tỉnh đồng bằng hay miền núi ở cấp tỉnh - tiêu chí đó chỉ áp dụng ở cấp xã.
Vấn đề Vân Đồn và các đặc khu kinh tế
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị Chính phủ làm rõ việc xây dựng Nghị quyết thí điểm cơ chế đặc thù cho Đặc khu kinh tế Vân Đồn (Quảng Ninh) liệu có ảnh hưởng đến phương án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã tại địa phương này hay không. Đây là điểm cần lưu ý để có hướng xử lý phù hợp và không ảnh hưởng đến chủ trương phát triển đặc khu.
Kết luận phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao sự vào cuộc nhanh chóng, bài bản của Chính phủ, Bộ Nội vụ và Ủy ban Pháp luật và Tư pháp. Ông lưu ý, nghị quyết cần ngắn gọn, rõ ràng, bảo đảm tính pháp lý, triển khai đúng lộ trình của Ban Chỉ đạo Trung ương và tiếp tục giữ vững sự đồng thuận xã hội.
