Tin tứcTheo Sở Nông nghiệp và Môi trường, toàn tỉnh hiện có 7.203 công trình thủy lợi phục vụ tưới tiêu cho hơn 79.700 ha đất nông nghiệp: 500 hồ chứa, 4.588 đập dâng, 85 trạm bơm cùng mạng kênh mương dài 8.085 km (trong đó 5.575 km kênh kiên cố).
Nhờ hệ thống này, trên 85% diện tích lúa gieo cấy được “tưới chắc” góp phần ổn định năng suất, nâng hiệu quả sản xuất và tạo nền tảng tăng trưởng nông thôn.
Trước diễn biến mưa lũ khó lường, tỉnh chuẩn hóa quy trình vận hành hồ chứa: lắp thiết bị quan trắc mưa, mực nước và cảnh báo sớm; lập phương án xả lũ theo kịch bản; bố trí hệ thống cảnh báo vùng hạ du; tăng tần suất kiểm tra, gia cố các vị trí xung yếu. Cách làm này giúp phát hiện sớm sự cố, điều tiết lũ nhịp nhàng và chủ động thông tin cho người dân, giảm thiểu thiệt hại.
Song song, nhiều công trình trọng điểm được đầu tư sửa chữa, nâng cấp đồng bộ như đập Quang Minh (xã Bắc Quang), hồ Nà Vàng (xã Thượng Lâm), hồ Noong Mò (xã Minh Quang), hồ Đèo Chắp (xã Yên Nguyên), hồ Ngòi Là (phường Minh Xuân), hồ Ngòi Cò (xã Minh Thanh)…
Không chỉ các hồ lớn, hệ thống hồ nhỏ ở cơ sở cũng phát huy vai trò “đệm an toàn”. Hồ Khởn (xã Thái Sơn) rộng khoảng 40 ha cung cấp nước tưới cho hơn 38 ha ruộng của 6 thôn; trước mùa mưa bão, địa phương đều kiểm tra thân đập, gia cố bờ, lập phương án ứng phó sự cố nhằm bảo đảm an toàn công trình và hạ du.
Về điều tiết nguồn nước liên hồ, các nhà máy thủy điện trên địa bàn bám sát dự báo khí tượng để vận hành an toàn.
Tiêu biểu, Thủy điện Sông Lô 8A chủ động xả lũ an toàn và tạm dừng phát điện thương mại trong các đợt hoàn lưu bão số 10, 11 để giảm áp lực hồ chứa, bảo đảm an toàn công trình và hạ du. Nhà máy vận hành 3 tổ máy tổng công suất 27 MW, duy trì trực kỹ thuật 24/7, theo dõi liên tục mực nước về hồ, thượng lưu đồng bộ với thông tin dự báo để đưa ra phương án điều tiết kịp thời.
Công tác quản lý hiện trường được siết chặt: cán bộ thường trực tại các hồ, đặc biệt khu vực xung yếu, sẵn sàng xử lý tình huống phát sinh; xử lý nghiêm hành vi vi phạm như rào chắn trước tràn xả lũ, lấn chiếm lòng hồ, tự ý tháo van cống…Tỉnh củng cố năng lực dự báo cảnh báo thủy văn, tối ưu tích xả nước phục vụ trực tiếp sản xuất nông nghiệp, nhất là vụ mùa mưa.
Ở tầm công trình cụ thể, hồ thủy lợi Ngòi Là (diện tích lưu vực hơn 16 km²) sau hai lần nâng cấp (1999, 2019) mở rộng tràn xả lũ, gia cố mái đập, nâng cấp cống, đường quản lý nâng đáng kể khả năng điều tiết, giúp ổn định tưới tiêu, bảo đảm an toàn cho hàng trăm hộ dân.
Hồ Hố Nứa (xã Nhữ Khê) rộng hơn 4 ha tưới gần 50 ha lúa, trước đây thân đập đất cao hơn 10 m xuất hiện thấm qua thân. Từ nguồn vốn dự án xử lý cấp bách hồ hư hỏng do bão, công trình đã được gia cố nền đập, tràn xả lũ nay hoàn thành và đưa vào sử dụng, cải thiện đáng kể an toàn công trình.
Đặc biệt, công tác truyền thôn nâng cao nhận thức cộng đồng được đẩy mạnh. Người dân hạ du được hướng dẫn quy trình cảnh báo xả lũ, trang bị kỹ năng phòng tránh thiên tai, xây dựng phương án sơ tán linh hoạt theo cấp độ rủi ro. Sự vào cuộc đồng bộ từ cơ quan quản lý đến cộng đồng giúp quy trình vận hành hồ đập “thấm” vào thực tế thông tin đến nhanh, quyết định đúng lúc, ứng phó hiệu quả.
Về đê điều, các đơn vị thường xuyên rà soát, sửa chữa hạng mục xung yếu, củng cố kè, đê bao, cống dưới đê; chủ động kịch bản hộ đê theo cấp báo động.
Tuyên Quang thúc đẩy hiện đại hóa quản trị rủi ro thiên tai: số hóa hồ sơ công trình, kết nối dữ liệu quan trắc, thiết lập bản đồ nguy cơ sạt lở lũ quét, diễn tập liên ngành để nâng cao năng lực phản ứng nhanh.
