Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết, việc sửa đổi Luật Quy hoạch nhằm xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, giúp quy hoạch thực sự trở thành công cụ hiệu quả trong hoạch định phát triển và kiến tạo không gian phát triển quốc gia.
Mục tiêu chính là xây dựng hệ thống quy hoạch quốc gia thống nhất, tinh gọn, hiệu quả, hoàn thiện các quy hoạch sau sắp xếp đơn vị hành chính với tầm nhìn dài hạn, giải phóng nguồn lực và tháo gỡ các điểm nghẽn. Dự thảo cũng hướng tới giảm ít nhất 30% quy trình, thủ tục, đồng thời tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực chặt chẽ.

Dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) gồm 6 chương, 58 điều và 1 phụ lục, với nhiều nội dung đổi mới quan trọng. Trong đó, hoàn thiện quy định về mối quan hệ giữa các loại quy hoạch và xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch, tăng cường tính thống nhất và khả năng phối hợp giữa các cấp, các ngành.
Theo dự thảo, Quốc hội sẽ quyết định quy hoạch tổng thể quốc gia; Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch không gian biển, quy hoạch sử dụng đất quốc gia và quy hoạch vùng; Bộ trưởng phê duyệt quy hoạch ngành, quy hoạch chi tiết ngành; Chủ tịch UBND cấp tỉnh phê duyệt quy hoạch tỉnh. Các quy hoạch đô thị, nông thôn thực hiện theo pháp luật chuyên ngành.
Dự thảo cũng đơn giản hóa thủ tục, bổ sung cơ chế tháo gỡ khó khăn trong đánh giá sự phù hợp giữa quy hoạch và dự án đầu tư.
Báo cáo thẩm tra sơ bộ, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội tán thành với sự cần thiết và tính cấp bách của dự án luật, đồng thời cho rằng việc khắc phục các “điểm nghẽn” thể chế không thể chỉ dựa vào việc sửa đổi Luật Quy hoạch, mà cần đồng bộ với các luật liên quan như Luật Đầu tư, Luật Xây dựng, Luật Đất đai, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị cơ quan soạn thảo xác định lại phạm vi sửa đổi, không ôm đồm, tập trung vào các điều khoản cần thiết, tránh phát sinh mâu thuẫn mới. Ông nhấn mạnh, cần cân nhắc việc bổ sung “quy hoạch chi tiết ngành”, vì có thể tăng thêm đầu mối và phát sinh vướng mắc.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng trong bối cảnh cần thông qua ngay tại kỳ họp thứ 10, việc sửa đổi nên tập trung vào những nội dung thật sự là điểm nghẽn, đặc biệt là mối quan hệ giữa quy hoạch với chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội.
Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh yêu cầu Chính phủ chỉ đạo cơ quan soạn thảo tập trung vào các nhóm nhiệm vụ trọng tâm, rà soát để thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng, bảo đảm tính thống nhất giữa Luật Quy hoạch (sửa đổi) với các dự án luật khác được trình tại kỳ họp.
Đối với việc điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục thể chế hóa quan điểm phát triển bền vững, bám sát Quy định 178-QĐ/TW của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng trong công tác lập pháp, đồng thời tránh tư duy nhiệm kỳ, điều chỉnh ngắn hạn.
Chính phủ được yêu cầu cập nhật các nội dung quy hoạch phù hợp với bối cảnh mới sau sắp xếp đơn vị hành chính, hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số giai đoạn 2026–2030, phát triển đô thị đa cực, kinh tế gắn với bảo vệ môi trường, và nâng cao chất lượng quy hoạch vùng, ngành, lĩnh vực trong thời kỳ mới.