Tin tứcDự luật này thu hút sự quan tâm rất nhiều của đại biểu, nhiều đại biểu phát biểu tập trung vào các quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, chấp nhận rủi ro trong khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Bình Dương) đánh giá: "Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong dự luật cho phép thử nghiệm công nghệ mới, chấp nhận rủi ro, sai sót để sửa chữa, không bị phạt ngay. Đây là cánh cửa rất quan trọng để các mô hình, công nghệ mới ra đời và lớn lên".
Luật lần đầu tiên quy định cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, cho phép Chính phủ chi tiết hóa từng loại hình, lĩnh vực, đối tượng, tạo khung pháp lý chung, đa lĩnh vực, nhất là công nghệ mới (AI, y tế số, chuyển đổi số…).
Nữ đại biểu cho hay để thực sự phát huy đúng ý nghĩa đề ra cần luật hóa cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong dự luật để tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, thống nhất.
Tăng cường vai trò điều phối của Chính phủ và trách nhiệm phối hợp liên ngành. Bảo đảm quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân tham gia thử nghiệm được minh định, an toàn pháp lý.
Mặt khác, dự thảo cũng cần quy định rõ đối tượng được cấp phép thử nghiệm theo đúng quy định của pháp luật thì không bị xử lý nếu có sơ suất trong phạm vi thử nghiệm.
Đại biểu Nguyễn Danh Tú (Đoàn Kiên Giang) nêu ý kiến về nguyên tắc loại trừ trách nhiệm trong hoạt động thử nghiệm.
Dự thảo luật quy định loại trừ trách nhiệm của hai nhóm chủ thể là cơ quan có thẩm quyền cho phép thử nghiệm, tổ chức, cá nhân trực tiếp thẩm định, cấp phép, kiểm soát, đánh giá, thử nghiệm và tổ chức, doanh nghiệp được cấp phép thực hiện.
Đại biểu cho hay, theo quy định của dự thảo luật, các chủ thể này không phải chịu trách nhiệm dân sự, không bị xử phạt vi phạm hành chính, không phải chịu trách nhiệm hình sự trong các trường hợp theo quy định.
Theo dự thảo luật có các loại trách nhiệm được loại trừ là trách nhiệm dân sự, hành chính và hình sự.
“Tôi nhận thấy trong pháp lý có 4 loại trách nhiệm, bên cạnh 3 loại trách nhiệm pháp lý nêu trên, còn một loại trách nhiệm pháp lý nữa đó là trách nhiệm kỷ luật.
Việc không quy định xem xét loại trừ trách nhiệm kỷ luật đối với hai nhóm chủ thể nêu trên, dẫn đến các chủ đề này thực hiện đúng, đủ các quy định về thử nghiệm theo quy định nhưng khi thiệt hại xảy ra có thể vẫn bị xem xét xử lý kỷ luật”, đại biểu phân tích.
Đại biểu đề nghị cần nghiên cứu bổ sung trong dự thảo luật, việc loại trừ trách nhiệm kỷ luật đối với 2 nhóm chủ thể nêu trên khi đã thực hiện đúng, đủ các quy định thử nghiệm, áp dụng đầy đủ các biện pháp phù hợp để ngăn ngừa, hạn chế mức độ thiệt hại có thể xảy ra.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) cho hay hoàn toàn ủng hộ việc luật hóa tinh thần "chấp nhận rủi ro", vì bản chất của nghiên cứu và đổi mới sáng tạo là chấp nhận thất bại có kiểm soát.
Tuy nhiên theo bà, nếu không có cơ chế minh bạch, quy định này dễ bị lạm dụng. Đại biểu đề nghị làm rõ ranh giới giữa rủi ro chấp nhận được (ví dụ sai số mô hình, thất bại thử nghiệm...) và sai phạm không thể miễn trừ (gian lận, đạo đức nghiên cứu yếu kém...).
Cùng với đó, thành lập hội đồng đánh giá rủi ro có chuyên môn sâu và độc lập. Thiết lập quỹ riêng cho nghiên cứu mạo hiểm, vận hành theo cơ chế "đầu tư rủi ro công", đánh giá dựa trên tiềm năng sáng tạo chứ không chỉ là đầu ra hữu hình.
Đại biểu Trần Khánh Thu (Thái Bình) cho rằng các nội dung về cơ chế chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học, công nghệ và hoạt động đổi mới sáng tạo còn chung chung.
Quan trọng nữa là cơ quan, tổ chức nào là người xác định đúng quy trình, quy định này…
"Nghiên cứu khoa học sẽ có hai hướng, một hướng thành công bởi vì kết quả đáp ứng được mong đợi và kỳ vọng của các nhà khoa học cũng như cơ quan quản lý. Nhưng cũng có xu hướng là thất bại, dùng hết tâm sức, cơ sở vật chất, tâm huyết, thậm chí tìm cả thầy, tìm cả mọi người về, nhưng nghiên cứu kết quả vẫn thất bại" - bà Thu nói.
Từ đó đại biểu đặt vấn đề: "Mình chấp nhận rủi ro, nhưng đến mức độ nào? Có những trường hợp dù biết hướng nghiên cứu có nguy cơ thất bại, vẫn cố gắng mà kết quả không đến. Vậy giới hạn chấp nhận rủi ro là bao nhiêu, đây là điểm khó. Việc quyết định rủi ro hay thành công cũng là vấn đề nan giải".
