Chiều 7/5, tiếp tục kỳ họp 9, Quốc hội thảo luận tại tổ về việc sửa đổi Hiến pháp, các Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Luật Cán bộ, công chức.
Phát biểu tại tổ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết việc sửa Hiến pháp và các luật liên quan là giai đoạn 2 của đợt tinh gọn bộ máy, sắp xếp, sáp nhập cấp tỉnh, cấp xã, kết thúc hoạt động cấp huyện.
Ông cho biết, nhân dân, cử tri rất mong đợi kỳ họp Quốc hội lần này vì cùng mong muốn bộ máy nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Bộ máy tinh gọn sẽ tạo nguồn lực phát triển đất nước.

Chủ tịch Quốc hội chỉ ra nhờ kết quả bước đầu của sắp xếp, tinh gọn bộ máy, Bộ Chính trị quyết định miễn học phí cho học sinh từ mầm non tới phổ thông khoảng 30.000 tỷ đồng. Gần nhất, Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo nghiên cứu tổ chức khám sức khỏe cho người dân mỗi năm ít nhất một lần, dự kiến kinh phí khoảng 25.000 tỷ đồng.
Ông Mẫn khẳng định bộ máy có tinh gọn thì mới có nguồn lực lo an sinh xã hội, dẫn chứng một số nước thu nhập thấp hơn Việt Nam nhưng vẫn lo cho người dân, học sinh học hành miễn học phí toàn bộ, nhà ở, viện phí miễn toàn bộ.
Chủ tịch Quốc hội lưu ý hiện nay các cơ quan từ Trung ương tới địa phương đang mong chờ việc sửa đổi Hiến pháp được Quốc hội thông qua để kết thúc cấp huyện, sắp xếp, sáp nhập tỉnh, xã.
Chủ tịch Trần Thanh Mẫn bày tỏ thêm sáp nhập thì dễ, vấn đề khó khăn nhất bây giờ là chọn cán bộ. "Bố trí ai là bí thư, phó bí thư, chủ tịch UBND, HĐND cấp xã? Không phải cán bộ cấp xã nào hiện nay cũng làm được", ông Mẫn nói.
Chủ tịch Quốc hội lưu ý thêm khi kết thúc cấp huyện phải làm rõ việc gì giao về cho xã, việc gì chuyển về tỉnh quản lý.
Ông lấy ví dụ chỉ hai sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Tài nguyên và Môi trường mà 3 tỉnh sáp nhập sẽ gồm 6 sở với 6 giám đốc sở, nhưng bây giờ chỉ lấy 1 người làm giám đốc. “Rồi phó giám đốc sở thì có thể giữ nguyên trạng nhưng cấp dưới nữa thì phải tăng cường cho xã làm công tác chuyên môn”, Chủ tịch Quốc hội nêu.

Ông cho biết vì tính chất phức tạp của việc sắp xếp, bố trí cán bộ sau sáp nhập nên cuối tuần nào Bộ Chính trị cũng họp với các địa phương. "Sắp xếp thì dễ nhưng bố trí cán bộ mới khó", Chủ tịch Quốc hội nhắc lại.
Ngoài sắp xếp, bố trí cán bộ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết vấn đề khó tiếp đến là sắp xếp nơi làm việc của đơn vị mới cũng như xử lý trụ sở của đơn vị cũ. Theo ông Mẫn, địa phương và người dân đang lo lắng các trụ sở sau sắp xếp bỏ hoang, gây lãng phí. Chủ tịch Quốc hội nhắc lại Tổng Bí thư đã yêu cầu phải sử dụng các trụ sở dôi dư sau sáp nhập cho giáo dục, y tế.
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh vừa qua, Bộ Chính trị, Ban Bí thư chỉ đạo hết sức quyết liệt trong vấn đề lãng phí. Ông thông tin thêm: "Thủ tướng nói ngày hôm kia, Quốc hội tháo gỡ khó khăn cho dự án tồn đọng thì có thể có 235 tỉ USD. Con số này rất lớn vì nền kinh tế có 476 tỉ mà chỉ riêng các dự án tồn đọng đã 235 tỉ USD".
Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, trong việc sửa Hiến pháp và các luật liên quan tại kỳ họp lần này, Bộ Chính trị, Chính phủ, Quốc hội thống nhất phân cấp mạnh cho địa phương. Ông đề nghị đại biểu từ thực tiễn địa phương, có vấn đề gì có thể góp ý, đảm bảo thực hiện "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm".
"Đơn cử bây giờ giao dự án, tiền cho địa phương thì địa phương phải chịu trách nhiệm, quyết và làm. Còn dự án, tiền giao nhưng phải lên báo với Trung ương mất thời gian", ông Mẫn phân tích.
Ông cho biết thêm sắp tới Quốc hội cũng sẽ không quản lý dự án, danh mục dự án mà chỉ quản lý tổng thể thu, chi ngân sách. Ông nhấn mạnh cần đảm bảo nguồn lực cho địa phương "quyết, làm và chịu trách nhiệm". "Địa phương có nguồn lực mới quyết, làm và chịu trách nhiệm được. Nói quyết, làm, chịu trách nhiệm mà không có tiền không làm được", ông nói và nhắc lại Tổng Bí thư Tô Lâm nhiều lần đã nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh phân cấp, phân quyền.