Tin tứcGiải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long nêu rõ, tại phiên thảo luận, đại biểu tập trung vào đề xuất bổ sung loại hình phạt mới (chung thân không xem xét giảm án); bỏ hẳn tử hình với một số tội danh; tăng mức hình phạt với một số tội, đặc biệt trong lĩnh vực môi trường, sản xuất buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh; tái hình sự hóa hành vi sử dụng trái phép chất ma túy.
Về đề xuất bỏ tử hình với 8 tội danh, Phó Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, đến năm 2024 đã có 142/193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc bỏ án tử hình trong quy định.
Với Việt Nam, việc bỏ tử hình với 8 tội danh là bước tiến rất dài trong quan điểm về chính sách hình sự với một số tội.
Tại dự luật, Chính phủ đề xuất bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án tại 8/18 (44,4%) tội danh có khung hình phạt tử hình ở bộ luật hiện hành. Trong đó có tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh.
Thảo luận tại tổ vào ngày 20/5, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị vẫn giữ hình phạt tử hình đối với tội này vì mức độ nguy hiểm rất cao, gây tổn hại tính mạng, sức khỏe cho cả cộng đồng.
Tại báo cáo tiếp thu, giải trình các ý kiến của đại biểu thảo luận tại tổ về nội dung trên, Bộ Công an nêu rõ trên cơ sở đề án liên quan đến tử hình mà Viện kiểm sát nhân dân tối cao trình, Bộ Chính trị đã cơ bản thống nhất với giải pháp trong đề án.
Theo đó, tiếp tục nghiên cứu thu hẹp hình phạt tử hình, trong đó có việc nghiên cứu kỹ lưỡng để bỏ hình phạt đối với tội này.
Bộ Công an nêu rõ thực tiễn xét xử cho thấy chủ yếu là giả nhãn mác, thuốc kém chất lượng, không có tác dụng chữa bệnh... rất khó xác định có gây chết người hay không để áp dụng hình phạt tử hình.
Trên thực tế chưa có trường hợp nào bị tuyên án tử hình về tội danh này. Bên cạnh đó, cơ chế bảo vệ người tiêu dùng chưa tạo ra hành lang hữu hiệu giúp người tiêu dùng nhận biết hàng giả, hàng thật là lỗ hổng tạo điều kiện cho tội phạm này được thực hiện trên thực tế.
Thay vì áp dụng hình phạt tử hình để răn đe người phạm tội cần có các biện pháp khác để phòng ngừa như tăng cường quản lý nghiêm ngặt, tránh tình trạng do sự yếu kém, không quản lý được thì cấm hoặc phạt thật nặng.
Báo cáo của Bộ Công an chỉ rõ xét về tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi, hành vi này không nguy hiểm cho xã hội như hành vi giết người hay khủng bố. Nếu sử dụng độc tố để sản xuất thuốc giả nhằm giết người sẽ bị xử lý về tội giết người. Do đó có thể xem xét xóa bỏ hình phạt tử hình với tội danh này.
Tại báo cáo giải trình, tiếp thu, Bộ Công an cho biết việc đề xuất bỏ tử hình đối với tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ vì 4 lý do.
Thứ nhất, thực tiễn cho thấy tội danh này đã được đa số các nước trên thế giới không quy định hình phạt tử hình hoặc đang có xu hướng bỏ hình phạt tử hình.
Thứ hai, thực tiễn nhiều nước trên thế giới đã yêu cầu Việt Nam phải cam kết không áp dụng hình phạt tử hình hoặc tuyên nhưng không thi hành án tử hình đối với những vụ án về tham nhũng, chức vụ.
Nhưng Việt Nam chưa cam kết nên khi Việt Nam yêu cầu tương trợ tư pháp có liên quan đến án tử hình gần như không có phản hồi.
Thứ ba, những tội này không phải là "tội ác", không xâm phạm đến tính mạng con người, không xâm phạm trực tiếp đến và chủ thể đặc biệt là an ninh quốc gia. Do vậy không cần thiết phải tước bỏ mạng sống của họ.
Đây cũng là xu thế chung của thế giới, hiện nay đa số các quốc gia đều không áp dụng hình phạt tử hình đối với các tội không phải "tội ác".
Thứ tư, việc không áp dụng hình phạt tử hình và thay bằng tù chung thân không xét giảm án vẫn bảo đảm tính răn đe vì hình phạt tù chung thân không xét giảm án cũng là hình phạt đặc biệt nghiêm khắc, tước đi sự tự do vĩnh viễn của một con người.
Dự luật đã thiết kế quy định về việc người bị kết án nếu nộp lại ít nhất 3/4 số tiền đã gây thiệt hại có thể được xét giảm án xuống tù chung thân, như vậy vẫn bảo đảm mục đích thu hồi tài sản bị xâm hại trong các vụ án tham ô, nhận hối lộ.
Đối với tội vận chuyển trái phép chất ma túy, nhiều ý kiến cũng đề nghị giữ hình phạt tử hình, Bộ Công an cho biết, đây là tội danh có tỉ lệ áp dụng hình phạt tử hình cao thứ hai trong các tội danh.
So với tội mua bán trái phép chất ma túy và tội sản xuất trái phép chất ma túy (các tội vẫn giữ hình phạt tử hình) thì tội vận chuyển trái phép chất ma túy có tính chất trung gian, ít nguy hiểm hơn với hành vi mua bán, sản xuất.
