Tin tứcMột mặt, AI có thể thu thập và xử lý dữ liệu với tốc độ đáng kinh ngạc. Các công cụ AI có thể tổng hợp thông tin từ nhiều nguồn, tạo báo cáo nhanh chóng, thậm chí viết các bài, tin tức cơ bản dựa trên dữ liệu lớn và được cung cấp từ nhà báo. Những nền tảng như GPT có khả năng tạo nội dung khá thuyết phục, giúp giảm bớt gánh nặng cho các nhà báo.
Tuy nhiên, báo chí không chỉ đơn thuần là việc tổng hợp thông tin. Nhà báo đóng vai trò quan trọng trong việc điều tra, phân tích và đánh giá sự kiện một cách sâu sắc. Họ có khả năng đặt câu hỏi, khai thác thông tin từ nhiều góc độ và cung cấp góc nhìn sắc bén. Thêm vào đó, yếu tố đạo đức và trách nhiệm xã hội trong báo chí vẫn là điều mà AI chưa thể đảm nhận.
Như vậy, AI có thể hỗ trợ đắc lực cho nhà báo, giúp họ tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu suất, nhưng nhà báo vẫn vẫn là người kiểm chứng, đánh giá và quyết định nội dung".
Đó là nội dung mà Copilot – một chatbot AI của Microsoft đưa ra chỉ sau vài giây khi được hỏi ‘liệu AI có thay thế được nhà báo hay không?’. Nội dung trả lời thể hiện sự thông minh, ngôn ngữ tự nhiên, khách quan và có chút 'khéo léo' như một chuyên gia thực sự.
Có thể nói, cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo đang làm thay đổi cuộc sống của con người theo nhiều cách khác nhau. Từ chatbot đến định vị vệ tinh, AI đã cách mạng hóa không gian công nghệ, có thể đảm nhận thay cho con người ở rất nhiều công việc, nhất là những công việc đòi hỏi nhiều thao tác thủ công.
Đặc biệt, trên một số phương diện, AI đang chuyển đổi cả nền báo chí, thay đổi cách làm việc của các phóng viên, biên tập viên trên toàn thế giới.
Một báo cáo mới từ Quỹ Thomson Reuters (TRF), dựa trên cuộc khảo sát hơn 200 nhà báo từ hơn 70 quốc gia ở Nam bán cầu cho thấy, khoảng 81,7% nhà báo đang sử dụng AI để hỗ trợ công việc.
Gần một nửa trong số nhà báo được khảo sát (49,4%) sử dụng AI hàng ngày, chứng tỏ công nghệ này đã nhanh chóng trở thành một phần trong quy trình làm việc của họ.
Các nhà báo chủ yếu sử dụng AI tạo sinh để hỗ trợ viết tin, bài, soạn thảo nội dung, phiên âm, chuyển đổi văn bản thành âm thanh và ngược lại, tự động sản xuất audio clip, video clip, kiểm tra thông tin, nghiên cứu và cá nhân hóa người dùng trên các nền tảng. Các công cụ như ChatGPT, Grammarly, Otter và Canva đã nhanh chóng trở nên thiết yếu đối với nhiều nhà báo, do tiết kiệm thời gian và tạo hiệu quả, đồng thời nâng cao ý tưởng và khả năng sáng tạo của họ.
Dưới đây là một số điều mà AI có thể hỗ trợ cho các phóng viên, biên tập viên. Cần phải nhấn mạnh rằng, đây là ‘công cụ hỗ trợ đắc lực’, chứ không thể thay thế hoàn toàn vào trò quyết định của nhà báo.
Gợi ý tiêu đề, đề tài sáng tạo
AI đang ngày càng chứng tỏ vai trò trong việc hỗ trợ sáng tạo nội dung báo chí, đặc biệt là việc gợi ý tiêu đề và đề tài cho phóng viên.
Các hệ thống AI có khả năng phân tích xu hướng, tổng hợp thông tin từ nhiều nguồn và đề xuất những chủ đề tiềm năng dựa trên sự quan tâm của độc giả. Điều này giúp phóng viên tiết kiệm thời gian và tìm được những góc tiếp cận mới.
Tuy nhiên, có một thực tế là, AI chỉ có thể hoạt động dựa trên dữ liệu có sẵn, thiếu sự nhạy bén và trực giác của con người. Những đề tài mang tính điều tra, phân tích sâu hoặc phản ánh những khía cạnh độc đáo của xã hội vẫn đòi hỏi sự sáng tạo và tư duy phản biện của các phóng viên, nhà báo.
Tạo bản nháp bài viết từ dữ liệu thô
AI đã chứng minh khả năng mạnh mẽ trong việc xử lý và tổng hợp dữ liệu, giúp phóng viên tạo bản nháp bài viết từ thông tin thô một cách nhanh chóng.
Các hệ thống AI có thể phân tích số liệu, xác định nội dung quan trọng và sắp xếp thông tin một cách logic, tạo ra những bản nháp cơ bản với bố cục hợp lý. Điều này đặc biệt hữu ích đối với những bài viết mang tính thống kê hoặc tường thuật sự kiện.
Dù vậy, một bản nháp từ AI thường thiếu đi sự sắc bén trong phân tích, tính sáng tạo và cảm xúc mà một phóng viên có thể mang lại. Việc chỉnh sửa, bổ sung góc nhìn cá nhân và kiểm chứng thông tin vẫn cần sự can thiệp của con người.
Tạo hình ảnh minh hoạ
AI đang mở ra nhiều khả năng mới trong việc tạo hình ảnh minh họa cho bài viết của phóng viên. Công nghệ này có thể tạo ra hình ảnh từ mô tả văn bản, chỉnh sửa ảnh theo yêu cầu và tạo đồ họa trực quan để hỗ trợ nội dung báo chí. Điều này giúp phóng viên nhanh chóng có hình minh họa phù hợp mà không cần phải tìm kiếm hoặc chụp ảnh thực tế.
Nhưng, AI vẫn có giới hạn trong việc phản ánh chính xác thực tế. Những bức ảnh minh họa có thể thiếu tính xác thực, không thể hiện được cảm xúc hoặc góc nhìn nghệ thuật của con người – và bằng mắt thường có thể dễ dàng nhận biết điều này.
AI có thể hỗ trợ mạnh mẽ về phần hình ảnh minh họa, nhưng vai trò của nhiếp ảnh gia và nhà thiết kế vẫn là yếu tố quan trọng để đảm bảo chất lượng hình ảnh trong báo chí.
Tóm tắt nội dung
Các hệ thống AI có thể phân tích văn bản dài, trích xuất thông tin quan trọng và tạo ra bản tóm tắt súc tích, giúp phóng viên nắm bắt nội dung nhanh hơn. Đặc biệt, AI có thể tổng hợp từ nhiều nguồn, giảm thời gian đọc và phân loại thông tin, rất hữu ích trong môi trường báo chí tốc độ cao.
Hạn chế lớn nhất của AI là một số bản tóm tắt có thể thiếu đi sắc thái quan trọng hoặc bỏ qua các yếu tố ngữ cảnh mà phóng viên cần để hiểu sâu hơn vấn đề. Hơn nữa, do AI không có khả năng đánh giá sự kiện với tư duy phản biện như con người nên việc kiểm chứng và điều chỉnh nội dung vẫn cần sự can thiệp của phóng viên, biên tập viên để đảm bảo tính chính xác và phù hợp.
Kiểm tra văn phong
Các công cụ AI có thể phân tích ngữ pháp, chính tả, cấu trúc câu và đề xuất cách diễn đạt mượt mà hơn. Ngoài ra, AI còn có thể phát hiện lỗi logic trong văn bản, giúp bài viết trở nên rõ ràng và chuyên nghiệp hơn.
Điều này đặc biệt hữu ích đối với những phóng viên làm việc trong môi trường tốc độ cao, nơi sự chính xác là yếu tố quan trọng.
Tuy nhiên, một số điều chỉnh tự động của AI có thể làm mất đi phong cách riêng của tác giả hoặc không phù hợp với bối cảnh bài viết. Do đó, sự tinh chỉnh cuối cùng vẫn cần đến con người để đảm bảo tính tự nhiên và cá tính trong bài báo.
Kiểm chứng thông tin
Các công cụ AI có thể quét nhiều nguồn tin, đối chiếu dữ liệu và phát hiện sự khác biệt hoặc thông tin sai lệch. Nhờ khả năng phân tích khối lượng lớn dữ liệu trong thời gian ngắn, AI giúp giảm thiểu nguy cơ lan truyền tin giả và đảm bảo tính chính xác cho bài viết.
Dù vậy, một số nội dung mang tính nhạy cảm hoặc cần kiểm chứng thực địa vẫn đòi hỏi sự đánh giá của phóng viên. AI hoạt động dựa trên dữ liệu có sẵn, nhưng thiếu đi tư duy phản biện và sự nhạy bén trong việc xác thực thông tin từ các nguồn đáng tin cậy.
Dịch thuật nhanh chóng
AI đang thay đổi lĩnh vực dịch thuật với tốc độ đáng kinh ngạc, giúp xử lý văn bản từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Các hệ thống dịch AI, như máy dịch Neural Machine Translation (NMT), có khả năng phân tích ngữ cảnh, phong cách và cấu trúc câu để tạo ra bản dịch tự nhiên hơn so với phương pháp dịch từng từ truyền thống. Điều này giúp phóng viên, biên tập viên tiếp cận nội dung từ nhiều ngôn ngữ khác nhau mà không cần mất quá nhiều thời gian.
Nhưng, những nội dung giàu cảm xúc, các thuật ngữ chuyên ngành hoặc diễn đạt hàm ý đôi khi cần sự can thiệp của con người để đảm bảo tính chính xác và phù hợp. Vì vậy, AI là công cụ dịch thuật mạnh mẽ, nhưng dịch giả vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng bản dịch.
Quét tin nóng
Các hệ thống AI có thể liên tục thu thập thông tin từ nhiều nguồn như báo chí, mạng xã hội và các trang tin tức, sau đó phân tích để xác định đâu là tin tức quan trọng và đáng chú ý.
Nhờ công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), AI có thể nhận diện từ khóa, xu hướng và mức độ lan truyền của một sự kiện để cung cấp bản tóm tắt tức thời.
Tuy nhiên, nó không thể đánh giá chính xác độ tin cậy của một nguồn tin hoặc phân tích sâu sắc bối cảnh sự kiện như con người. Sai sót trong việc xác định tin giả hoặc tin chưa kiểm chứng vẫn là một thách thức.
AI được định hướng để tác động đáng kể đến báo chí, cung cấp các công cụ để nâng cao hiệu quả, mở rộng phạm vi tiếp cận và cải thiện chất lượng các bài báo. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra những thách thức liên quan đến các cân nhắc về đạo đức, thay thế việc làm và sự lan truyền của thông tin sai lệch.
Do đó, khi việc áp dụng AI ngày càng tăng tốc, các nhà báo, tòa soạn và nhà hoạch định chính sách phải cùng nhau hợp tác để đảm bảo rằng công nghệ này củng cố chứ không phải làm suy yếu các nguyên tắc cốt lõi của báo chí.
Để AI thực sự mang lại lợi ích cho báo chí, các chuyên gia cho rằng, các đơn vị truyền thông và nhà hoạch định chính sách cần:
- Đào tạo và phát triển kỹ năng: Đầu tư vào đào tạo đạo đức và hiểu biết về AI cho các nhà báo.
- Khung đạo đức: Phát triển các hướng dẫn ưu tiên tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong các tòa soạn và những hướng dẫn này được chia sẻ với độc giả.
- Hợp tác trong ngành: Khuyến khích quan hệ đối tác giữa các tổ chức truyền thông, nhà phát triển và nhà tài trợ để tạo ra các công cụ AI phù hợp với các nhu cầu báo chí đa dạng.
- Quy định và chính sách: Thiết lập các biện pháp bảo vệ pháp lý để bảo vệ vai trò của báo chí (bao gồm cả các nguồn tin) trong thời đại AI; và các nỗ lực đảm bảo rằng các định kiến về ngôn ngữ trong các hệ thống AI được giải quyết tích cực.
- Tiếp cận công bằng: Đảm bảo rằng lợi ích của AI không chỉ giới hạn ở các tòa soạn lớn, có nhiều nguồn lực mà ứng dụng rộng rãi hơn tại các đơn vị báo chí địa phương.
