“Mẹ tròn con vuông” là một câu chúc truyền thống và phổ biến dành cho người phụ nữ sắp vượt cạn. Nghe và nói đã nhiều nhưng bạn có biết ý nghĩa sâu sắc của việc sử dụng cụm từ “tròn - vuông” chưa?
“Mẹ tròn con vuông” là thành ngữ hay tục ngữ, có nghĩa là gì?
“Mẹ tròn con vuông” là thành ngữ. Câu nói không chỉ gói gọn những lời tốt đẹp mà còn thể hiện mong ước người phụ nữ vượt cạn suôn sẻ; cả mẹ lẫn em bé đều khỏe mạnh, bình an.
Đó là ý nghĩa khái quát, còn ý nghĩa cụ thể hơn có thể được giải nghĩa như sau:
- “Mẹ tròn”: “Tròn” biểu tượng cho sự trọn vẹn, toàn vẹn, viên mãn. Khi chúc “mẹ tròn” có nghĩa là muốn chúc người phụ nữ vượt cạn thành công, bình an, cơ thể khỏe mạnh, tinh thần vững vàng.
- “Con vuông”: “Vuông” ở đây biểu tượng cho sự hoàn chỉnh, phát triển bình thường và khỏe mạnh của em bé.
Tại sao lại nói “Mẹ tròn con vuông”?
Tại sao thành ngữ “Mẹ tròn con vuông” lại có cách giải thích như trên? Sở dĩ, dân gian sử dụng hình ảnh “vuông - tròn” là bởi theo quan niệm xưa, trời có hình tròn, đất có hình vuông.
Trong sự tích “Bánh chưng bánh giầy”, sau khi được tiên ông hướng dẫn trong giấc mộng, Lang Liêu đã làm bánh giầy hình tròn (tượng trưng cho trời) và bánh chưng vuông (tượng trưng cho đất) dâng lên tổ tiên. Nhờ đó hoàng tử được vua truyền ngôi cho.
“Vuông - tròn” dần đại diện cho trời đất, âm dương, cho sự trọn vẹn, ổn thỏa, hòa hợp, cho sự song hành không tách rời. Bởi vậy, nói “Mẹ tròn con vuông” chính là chúc người phụ nữ vượt cạn thuận lợi, chúc mẹ và con bình an, khỏe mạnh. Ngoài ra, câu chúc này cũng sẽ giúp người mẹ có thêm niềm tin và động lực trong quá trình sinh nở.
Ý nghĩa thành ngữ “Mẹ tròn con vuông”
Giá trị nhân văn
Thành ngữ “Mẹ tròn con vuông” thể hiện mong ước người phụ nữ vượt cạn an toàn, suôn sẻ, mạnh khỏe còn em bé thì bình an, lành lặn. Điều đó cho thấy với người Việt, mối quan tâm lớn nhất chính là sức khỏe của mẹ và con.
Giá trị của gia đình
Thông qua câu chúc “Mẹ tròn con vuông”, người xưa đã thể hiện mong ước về một gia đình tròn đầy, viên mãn. Sự ra đời của một đứa trẻ không chỉ thiêng liêng mà còn mang đến niềm vui, niềm hy vọng cho tổ ấm.
Ngược lại, gia đình cũng có vai trò quan trọng trong quá trình sinh nở của người phụ nữ cũng như việc chào đón, chăm sóc em bé.
Giá trị truyền thống
Người Việt sống trọng tình cảm, đây vừa là truyền thống vừa là giá trị tốt đẹp cần được tôn vinh và phát huy. “Mẹ tròn con vuông” chính lời chúc may mắn, bình an mà người nói muốn gửi đến người mẹ sắp vượt cạn cũng như gia đình.
Thông qua câu thành ngữ này, ta cũng có thể thấy, trong tâm thức dân gian sinh nở là việc thiêng liêng, là cột mốc quan trọng của đời người. Ngoài ra. sự biết ơn và coi trọng quá trình sinh nở của người phụ nữ cũng được thể hiện khá rõ nét.
Tục ngữ, thành ngữ, ca dao chủ đề sinh nở
- Sinh năm đẻ bảy: sinh nở nhiều.
- Ăn kiêng nằm cữ: người phụ nữ trong thời kỳ sinh nở.
- Có nếp mừng nếp, có tẻ mừng tẻ: sinh con trai hay con gái đều tốt.
- Đàn bà sinh đẻ có thì: quan niệm phụ nữ có con muộn thì không tốt, sinh nở khó khăn.
- Mang nặng đẻ đau: chỉ công lao sinh thành của người mẹ.
- Con so nằm nhà nạ, con dạ nằm nhà chồng: sinh con đầu lòng thì về nhà mẹ đẻ, sinh con lần thứ hai thì về nhà chồng.
- Hai vợ chồng son đẻ một con thành bốn: vợ chồng sinh con đầu lòng nên có thêm người trông nom, giúp đỡ.
- Ba tháng mười ngày hết tuần chay gái đẻ: chỉ tục kiêng cữ ở người phụ nữ sau khi vượt cạn.
- Một con sa bằng ba con đẻ: chỉ việc sảy thai hoặc sinh non ảnh hưởng đến sức khỏe người phụ nữ gấp mấy lần sinh nở.
- Đàn ông vượt bể có chúng có bạn/Đàn bà vượt cạn chỉ có một mình: sự vất vả, hy sinh và hiểm nguy mà người phụ nữ phải trải qua trong quá trình sinh nở.
“Mẹ tròn con vuông” là một câu thành ngữ, cũng là câu chúc ngắn gọn nhưng giàu ý nghĩa dành cho những người phụ nữ sắp vượt cạn. Nó phản ánh mong ước về sự thuận lợi, bình an, sức khỏe viên mãn cho cả mẹ lẫn bé của dân gian. Đồng thời thể hiện sự quan tâm, những giá trị truyền thống cũng như văn hoá, tín ngưỡng của người Việt xưa.
