Liệu việc uống nước nấu sôi (hay còn gọi là đun sôi) nhiều lần có hại cho sức khỏe không? Có ý kiến cho rằng, khi nước sôi rồi được nấu đi nấu lại nhiều lần, sẽ dẫn đến sự gia tăng các chất có hại như nitrit trong nước.
Chất này vốn là hợp chất có độc tính, có thể làm giảm khả năng vận chuyển oxy của hồng cầu, gây thiếu oxy não. Trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến hôn mê hoặc thậm chí tử vong.
Nhưng điều này có thật sự chính xác không? Mọi người hãy cùng VOH tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này qua bài viết dưới đây.
Nước máy có chứa nitrit
Nguyên nhân khiến nước nấu đi nấu lại nhiều lần trở thành “nước nguy hiểm chết người” chính là do ảnh hưởng của nitrit trong nước đối với cơ thể. Nitrit chủ yếu tồn tại dưới dạng natri nitrit, một hợp chất có vị hơi mặn, dễ tan trong nước, với hình dạng và mùi vị tương tự muối ăn.
Nguồn nước máy thường được khai thác từ nước mặt (sông, hồ) hoặc nước ngầm. Tuy nhiên, các hợp chất nitrat và nitrit trong nước mặt cũng có thể dần dần thấm xuống tầng nước ngầm, làm tăng nguy cơ tồn lưu trong nguồn nước sinh hoạt.
Quá trình hình thành và chuyển hóa nitrat
Nitrat là một phần tự nhiên trong chu trình nitơ của môi trường. Khi xảy ra sấm sét, khí nitơ trong không khí sẽ bị oxy hóa, sau đó hòa tan trong nước mưa và rơi xuống đất, hình thành muối nitrat, đây là một nguồn dinh dưỡng mà thực vật có thể trực tiếp hấp thu và sử dụng để phát triển.
Bản thân nitrat không có độc tính đối với cơ thể người. Tuy nhiên, khi đi vào cơ thể, dưới tác động của vi sinh vật trong nước bọt và hệ vi sinh đường ruột, nitrat có thể bị khử thành nitrit.
Chính nitrit mới là hợp chất gây hại cho cơ thể, liên quan đến nhiều cơ chế bệnh lý, đặc biệt là rối loạn huyết sắc tố được gọi là methemoglobinemia và nguy cơ hình thành nitrosamine gây ung thư.
Nitrit có thể gây bất lợi đối với sức khỏe
Theo giáo sư chuyên ngành Y tế Công cộng người Đài Loan (Trung Quốc) Ngô Chí Cương cho biết, nitrit có thể gây ra những tác động bất lợi đối với sức khỏe con người:
1. Oxy hóa hemoglobin
Nitrit có khả năng oxy hóa hemoglobin (Hb) thành methemoglobin (MetHb), một dạng huyết sắc tố không còn khả năng vận chuyển oxy.
• Khi tỷ lệ MetHb đạt 10% tổng lượng hemoglobin sẽ gây ra methemoglobinemia (bệnh huyết sắc tố methemoglobin).
• Khi đạt 20% sẽ làm cho não bộ người trưởng thành bắt đầu rơi vào tình trạng thiếu oxy.
• Nếu tăng đến 50 - 60% sẽ gây nguy cơ tử vong rất cao.
2. Tạo hợp chất gây ung thư
Trong cơ thể, nitrit có thể phản ứng với amin bậc hai (cũng được gọi là amin thứ cấp) có trong một số thực phẩm hoặc thuốc, tạo thành hợp chất nitrosamin. Các nghiên cứu đã chứng minh, hợp chất này có tính gây ung thư rõ rệt trên động vật, đồng thời làm tăng nguy cơ ung thư ở người nếu phơi nhiễm lâu dài.
Liệu nước nấu sôi nhiều lần có thể gây ung thư?
Giáo sư Ngô Chí Cương cho biết, thông tin nước nấu sôi nhiều lần gây hại cho sức khỏe con người, thậm chí có thể gây ung thư là hoàn toàn không có cơ sở khoa học. Lượng nitrit an toàn trung bình cho cơ thể người là 0,2 mg/kg trọng lượng cơ thể. Trong khi đó, tiêu chuẩn vệ sinh nước uống sinh hoạt quy định hàm lượng nitrit không được vượt quá 10 mg/lít, mức này được đánh giá là an toàn cho sức khỏe con người.
Sẽ an toàn nếu mọi người uống không quá 10 lít nước cùng một lúc, nhưng điều này khó có thể xảy ra. Tuy nhiên, nước nấu sôi để ở nhiệt độ phòng từ 1 - 2 ngày có thể bị nhiễm vi sinh vật. Ở những người có cơ địa nhạy cảm, việc uống nước nấu sôi đã để 1 -2 ngày này có thể gây khó chịu. Vì vậy, uống nước nấu sôi để qua đêm vẫn có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe.
Nước nấu sôi có “hạn sử dụng”?
Người ta đồn rằng một ly nước chỉ có “hạn sử dụng” 16 giờ và nước nấu sôi để qua đêm sẽ có tổng số vi khuẩn cao hơn cả nước máy. Theo chuyên gia dinh dưỡng Hồ Văn Cương cho biết: đúng là nước có “hạn sử dụng”, nhưng con số 16 giờ hoàn toàn không có cơ sở khoa học. Thời gian để qua đêm càng lâu, vi khuẩn sẽ sinh sôi càng nhiều, tuy nhiên thời điểm nước “biến chất” không cố định, mà phụ thuộc vào điều kiện môi trường. Nếu nhiệt độ và độ ẩm cao, vi khuẩn sẽ phát triển nhanh hơn.
Do đó, không nên để nước nấu sôi quá lâu ở nhiệt độ phòng và tốt nhất là uống hết trong ngày. Nước nấu sôi hôm nay thì nên uống hết trong ngày hôm đó để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
