Nhiều người thường chọn ngủ bù vào cuối tuần để bù đắp tình trạng thiếu ngủ trong tuần. Tuy nhiên, việc ngủ muộn và dậy muộn ở cuối tuần thường không giúp cải thiện cảm giác cơ thể mệt mỏi, tinh thần cũng không khá hơn.
Theo thầy thuốc đông y, não bộ sẽ tiến hành quá trình “thải độc” trong khi ngủ. Những người ngủ không sâu hoặc có chất lượng giấc ngủ kém sẽ khiến chất thải thần kinh (hay còn gọi là chất thải não) khó được đào thải, dẫn đến hình thành vòng xoắn bệnh lý gây mệt mỏi kéo dài.
Mọi người có thể tham khảo thầy thuốc đông y giới thiệu các món ăn hỗ trợ điều trị chứng mất ngủ bằng liệu pháp dinh dưỡng (thực dưỡng) sau đây, giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, hỗ trợ ngủ sâu hơn và tăng cường chức năng thải độc tự nhiên của não bộ.
Não bộ chỉ đào thải độc tố hiệu quả khi bước vào giấc ngủ sâu
Hoàng Hiến Minh, thầy thuốc đông y giàu kinh nghiệm người Đài Loan (Trung Quốc) cho biết, cơ chế đào thải chất độc và chất cặn bã trong não bộ tương tự như việc dùng tay bóp một miếng bọt biển, quá trình này chủ yếu diễn ra trong giai đoạn ngủ sâu.
Khi đó, não được “nén lại” để tống xuất chất thải thần kinh, còn trong giai đoạn ngủ nông, não bộ lại “thả lỏng”. Việc luân phiên giữa ngủ sâu và ngủ nông giúp kích hoạt hệ thống thanh lọc trong não, sẽ loại bỏ chất thải và độc tố ra khỏi não.
Nếu chất lượng giấc ngủ kém, chủ yếu ở trạng thái ngủ nông, hệ glymphatic (hay còn gọi là hệ bạch huyết não) sẽ không hoạt động hiệu quả, làm cho các chất độc và sản phẩm chuyển hóa thần kinh tích tụ, về lâu dài sẽ gây tổn thương tế bào thần kinh, dẫn đến giảm chất lượng giấc ngủ, thay đổi khí sắc như cáu gắt, bực bội, lo âu kéo dài mà trong đông y gọi là “hư phiền”.
Ngoài ra, nó còn gây suy giảm trí nhớ ngắn hạn và dài hạn, giảm khả năng ra quyết định, tăng nguy cơ các bệnh lý thoái hóa thần kinh như sa sút trí tuệ (alzheimer) và bệnh parkinson.
Cà chua, dứa và chuối đều hỗ trợ cải thiện chất lượng giấc ngủ
Theo thầy thuốc Hoàng Hiến Minh cho biết, nguyên tắc điều trị mất ngủ bằng liệu pháp dinh dưỡng trong đông y dựa trên việc sử dụng các vị chua, đắng và mặn, nhằm bổ sung khí huyết cho tâm, từ đó hỗ trợ giấc ngủ sâu và ổn định. Dưới đây là 3 món ăn có thể hỗ trợ cải thiện giấc ngủ, được xây dựng dựa trên nguyên tắc nói trên:
1. Salad cà chua với phô mai
• Phô mai là thực phẩm có vị mặn, nhưng thành phần chính trong món ăn này là cà chua đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ giấc ngủ.
• Cà chua chứa tiền chất giúp tăng cường bài tiết melatonin, một hormone điều hòa chu kỳ giấc ngủ - thức.
• Một nghiên cứu tại Đại học Y khoa Đài Bắc cho thấy, ăn 2 trái cà chua bò (trong tiếng Anh là beef tomato) trước khi ngủ sẽ giúp tăng đáng kể nồng độ melatonin trong cơ thể.
2. Canh gà hầm khổ qua và dứa
• Theo phân loại trong liệu pháp thực dưỡng, thịt gà thuộc nhóm vị mặn, giàu canxi, giúp ổn định dẫn truyền thần kinh.
• Khổ qua (hay còn gọi là mướp đắng) thuộc vị đắng, hỗ trợ thanh nhiệt và an thần.
• Dứa (hay còn gọi là thơm) giúp kích thích tăng bài tiết melatonin, hỗ trợ thiết lập nhịp sinh học ổn định.
3. Sữa với chuối
• Sữa là nguồn canxi dồi dào, giúp an thần và ổn định thần kinh trung ương.
• Chuối có chứa tryptophan, một loại acid amin thiết yếu, tiền chất của serotonin, giúp cải thiện tâm trạng, thư giãn và dễ đi vào giấc ngủ.
• Thầy thuốc khuyến nghị nên chọn chuối chưa chín hoàn toàn (vỏ xanh và cứng) để đạt hiệu quả cao hơn so với chuối chín.
Một số thuốc an thần có thể giúp dễ ngủ nhưng lại gây ngủ nông
Thầy thuốc Hoàng Hiến Minh cho biết, một số người khó ngủ, hay còn gọi là mất ngủ thường sử dụng thuốc an thần. Tuy nhiên, có những loại thuốc ngủ dù giúp người bệnh dễ đi vào giấc ngủ, nhưng lại khiến não bộ chủ yếu duy trì ở giai đoạn ngủ nông, trong khi thời gian ngủ sâu, vốn là giai đoạn giúp phục hồi thần kinh lại bị rút ngắn đi. Điển hình là các thuốc như: stilnox (zolpidem),nhóm benzodiazepines (BZD)… có thể gây ra tình trạng “dễ ngủ mà ngủ không sâu", khiến người bệnh ngủ dậy vẫn cảm thấy mệt mỏi như chưa được ngủ nghỉ ngơi thực sự.
Giấc ngủ là bản năng
Thầy thuốc Hoàng Hiến Minh nhấn mạnh: giấc ngủ là một bản năng sinh lý tự nhiên của con người, về lý thuyết không cần đến sự hỗ trợ từ bên ngoài. Do đó, chúng ta không nên quá lệ thuộc thuốc ngủ.
Đối với những người bị rối loạn giấc ngủ kéo dài, cảm giác mệt mỏi không còn là chỉ số duy nhất để đánh giá tình trạng mất ngủ. Thay vào đó, thầy thuốc Hoàng Hiến Minh khuyến nghị: nên bắt đầu từ việc kiểm tra sức khỏe tổng quát để xác định có các yếu tố sinh lý hoặc bệnh lý nào ảnh hưởng đến giấc ngủ hay không hoặc tham khảo thầy thuốc đông y, thông qua bắt mạch và xem mạch, để tìm ra căn nguyên thật sự của tình trạng mất ngủ và đưa ra hướng điều trị phù hợp nhất.
