Vào mùa hè, thời tiết oi bức cộng thêm áp lực cuộc sống khiến nhiều người gặp phải tình trạng mất ngủ kéo dài.
Giấc ngủ kém không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi, thiếu năng lượng mà về lâu dài còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng.
Nước mộc nhĩ trắng và dâu tằm giúp cải thiện giấc ngủ
Ngô Uyển Dung, bác sĩ đông y giàu kinh nghiệm người Đài Loan (Trung Quốc) cho biết, nguyên nhân mất ngủ vào mùa hè không chỉ do nhiệt độ cao, mà còn liên quan đến các yếu tố như vượng tâm hỏa (nội nhiệt ở tim quá mạnh), khí huyết hư tổn và căng thẳng quá mức.
Để cải thiện chất lượng giấc ngủ, bác sĩ đông y khuyên mọi người có thể áp dụng các biện pháp như:
• Điều chỉnh chế độ ăn uống để làm mát cơ thể và nuôi dưỡng âm huyết.
• Xoa bóp các huyệt đạo liên quan đến giấc ngủ.
• Sử dụng trà thảo mộc từ thiên nhiên, giúp an thần và thư giãn tinh thần.
Trong đó, hai loại thực phẩm đặc biệt hữu ích được bác sĩ đông y nhấn nhấn mạnh là:
• Mộc nhĩ trắng (hay còn gọi là ngân nhĩ): giúp dưỡng âm, thanh nhiệt, làm mát cơ thể.
• Dâu tằm (hay còn gọi là tang thầm): bổ can thận, dưỡng huyết, hỗ trợ điều hòa giấc ngủ.
Chỉ cần uống hai ly nước từ các nguyên liệu này vào buổi tối, mọi người có thể cảm nhận giấc ngủ sâu và trọn vẹn hơn trong những đêm mùa hè nóng bức.
Tâm hỏa vượng, khí huyết hư - nguyên nhân chính gây mất ngủ
Bác sĩ đông y Ngô Uyển Dung phân tích rằng, mùa hè là thời điểm ảnh hưởng mạnh mẽ đến hoạt động của “tâm”. Trong y học cổ truyền, “tâm” không chỉ đại diện cho tim mạch mà còn liên quan chặt chẽ đến cảm xúc, giấc ngủ và ý chí.
Khi thời tiết nóng bức kết hợp với nhịp sống gấp gáp hối hả, áp lực công việc cao và căng thẳng tinh thần, cơ thể dễ rơi vào trạng thái nội nhiệt (tâm hỏa vượng), gây nên cảm giác bức bối, nóng nảy và khó đi vào giấc ngủ. Ngoài ra, các thói quen sinh hoạt không lành mạnh vào mùa hè như:
• Ăn nhiều thực phẩm lạnh, đá bào, kem.
• Dùng đồ nướng, chiên xào, thức ăn nhiều dầu mỡ.
• Thức khuya, nằm trong phòng có máy lạnh (máy điều hòa) lạnh quá mức.
Tất cả những điều này đều làm tổn hao dương khí, suy giảm khí huyết và phá vỡ sự cân bằng âm dương trong cơ thể. Lâu dài sẽ ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, dẫn đến mất ngủ, ngủ không sâu hoặc thức dậy vào hôm sau sẽ cảm thấy mệt mỏi.
Các dạng mất ngủ thường gặp và những gợi ý cải thiện
1. Mất ngủ do nóng bức
• Đặc điểm: khó đi vào giấc ngủ, khô miệng, lưỡi khô, ra nhiều mồ hôi ban đêm, cảm thấy bứt rứt trong người, vùng ngực nóng ran.
• Cải thiện: uống nhiều nước, ăn các thực phẩm có tính mát, giúp thanh nhiệt, giảm hỏa và hạn chế ăn đồ cay nóng, chiên xào nhiều dầu mỡ để làm dịu cơ thể và ổn định tinh thần
2. Càng mệt mỏi càng khó ngủ
• Đặc điểm: ban ngày cảm thấy rất mệt mỏi nhưng ban đêm lại không ngủ được; ngủ chập chờn, nhiều mộng mị; sau khi ngủ dậy vẫn thấy uể oải, mệt mỏi.
• Cải thiện: bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, duy trì thói quen sinh hoạt điều độ, lành mạnh và hãy giúp cơ thể nạp lại năng lượng, hồi phục khí huyết, hỗ trợ giấc ngủ sâu.
3. Càng ngủ càng thấy nóng
• Đặc điểm: nửa đêm thường tỉnh giấc vì nóng trong người, tim đập nhanh, dễ đổ mồ hôi, sau khi ngủ dậy vẫn cảm thấy khô miệng và mệt mỏi.
• Cải thiện: uống đủ nước trong ngày, bổ sung các thực phẩm có tác dụng thanh nhiệt, nhuận âm và hãy giúp cơ thể giải nhiệt và ngăn ngừa tình trạng hỏa vượng (nội nhiệt âm hư)
Nguyên tắc ăn uống giúp cải thiện giấc ngủ: thanh mát - bổ khí - dưỡng tâm
Bác sĩ đông y Ngô Uyển Dung khuyến nghị rằng, chế độ ăn uống nên tuân theo ba nguyên tắc chính: thanh mát, bổ khí và dưỡng tâm, nhằm hỗ trợ an thần, cải thiện chất lượng giấc ngủ và cân bằng nội nhiệt.
1. Thực phẩm an thần, dưỡng tâm là những thực phẩm giúp ổn định tâm trí, dưỡng huyết và hỗ trợ giấc ngủ, chẳng hạn như: cháo kê (tiểu mễ), hạt sen (liên tử), táo đỏ, long nhãn khô và hạt táo chua. Chúng có công dụng là giúp an thần, làm dịu thần kinh, cải thiện tình trạng mất ngủ, tâm trạng bồn chồn.
2. Thực phẩm bổ âm, làm mát và cấp ẩm cơ thể là gồm các thực phẩm có tính chất dưỡng âm, nhuận táo (hay còn gọi là nhuận tràng), giúp giải nhiệt từ bên trong, ví dụ như: ngân nhĩ (mộc nhĩ trắng), hoài sơn (còn gọi là khoai mài), dâu tằm và kỷ tử… Chúng có công dụng là giúp làm mát nội tạng, cấp ẩm cho cơ thể, phòng tránh tỉnh giấc giữa đêm do hỏa vượng (nóng trong người).
3. Rau củ và trái cây giúp thanh nhiệt, hạ hỏa bao gồm các loại thực phẩm hỗ trợ giải độc, giảm hỏa, ngăn ngừa cáu gắt, nóng nảy, như khổ qua (mướp đắng), bí đao, đậu xanh, hoa cúc, dưa hấu … Chúng có công dụng giúp thanh nhiệt giải thử, hỗ trợ hệ tiêu hóa và thư giãn thần kinh.
4. Tránh thực phẩm ảnh hưởng đến giấc ngủ gồm thực phẩm dễ gây kích thích hệ thần kinh và rối loạn tiêu hóa, chẳng hạn cà phê, trà đậm, đồ lạnh, kem, nước đá, đồ nướng, đồ chiên xào, thức ăn nhiều dầu mỡ và gia vị mạnh
5. Không nên ăn quá no hoặc quá mặn vào buổi tối sẽ gây rối loạn giấc ngủ. Ngoài ra, tránh ăn tối quá trễ và tránh uống quá nhiều nước để không phải thức giấc đi tiểu ban đêm, ảnh hưởng chất lượng giấc ngủ.
