Tin tứcNửa thập kỷ sau khi Anh rời EU, quan hệ song phương đã trở nên gần gũi hơn từ khi Thủ tướng Keir Starmer nhậm chức tháng 7/2024. Ông vừa gặp Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula Von Der Leyen và các quan chức khác vào ngày 19/5 tại London.
Ông nói thỏa thuận mới sẽ giảm thủ tục hành chính ở biên giới, thúc đẩy kinh tế Anh và thiết lập lại quan hệ song phương. Bên kia, bà Leyen mô tả đây là thời khắc lịch sử cho 2 bên.
Thủ tướng Starmer gọi đó là thành công tiếp theo, sau thỏa thuận thương mại Anh mới đạt được với Hoa Kỳ và Ấn Độ.
Hãng tin AP đã liệt kê những điểm nhấn quan trọng, của thỏa thuận Anh - EU vừa đạt được.
1. Giảm thủ tục hành chính trong buôn bán thực phẩm
Thực phẩm cả nông sản lẫn từ động vật của Anh, sẽ không còn bị kiểm tra gắt gao tại biên giới với EU. Anh sẽ tuân thủ một số quy định của EU. Điều này giúp giảm chi phí và lưu thông hàng hóa dễ dàng hơn.
Thời gian qua, nhiều doanh nghiệp phàn nàn về thủ tục rườm rà, khi hàng dài xe tải nối đuôi nhau tại biên giới để vào EU. Lý do chủ yếu thực phẩm tươi sống của Anh cần được chứng nhận, trước khi gia nhập thị trường.
Thỏa thuận mới nghĩa là Anh sẽ bán lại bình thường nhiều hàng hóa tại EU, như bánh mì kẹp thịt, xúc xích và hải sản. Điều đó cũng áp dụng tại biên giới giữa Anh (khu vực Bắc Ireland) với Cộng hòa Ireland. Đây là nơi tranh cãi về vấn đề thủ tục hải quan dai dẳng trong nhiều năm.
Hiện EU vẫn là đối tác thương mại lớn nhất của vương quốc Anh, nhưng kim ngạch đã giảm 21% từ sau Brexit 2020. Lý do giấy tờ thủ tục phức tạp, cộng với hàng rào phi thuế quan.
2. Hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng
Hiệp định hợp tác quốc phòng sẽ mở đường cho những công ty của Anh, tiếp cận gói 170 tỷ USD của EU, nhằm nâng cấp sức mạnh quân sự cho khối. Ngoài ra, gói tài chính này cũng hỗ trợ để sản xuất vũ khí rồi chuyển cho Ukraine. Vương quốc Anh được xem như quốc gia mạnh nhất về quân sự trong số các nước NATO ở châu Âu.
3. Quyền đánh bắt cá tại những vùng biển chồng lấn
Thỏa thuận có hiệu lực đến năm 2038, có thể gia hạn thêm 12 năm, cho phép tàu đánh cá của EU được hoạt động tại 1 số vùng biển của Anh. Điều này khiến nhiều ngư dân Anh và người ủng hộ tức giận.
Mặc dù không tác động đáng kể đến kinh tế vĩ mô, nhưng vấn đề đánh bắt cá từ lâu là nguyên nhân gây căng thẳng quan hệ Anh - Pháp. Hai nước có nhiều vùng biển tiếp giáp và chồng lấn. Đây cũng là điểm nghẽn trong thỏa thuận Brexit 2020.
Ông Elspeth MacDonald, người đứng đầu liên đoàn ngư dân Scotland gọi thỏa thuận là trò hề, là quân tốt thí để 2 bên đạt được mục tiêu khác. Bộ trưởng Thống nhất Scotland John Swinney gọi thỏa thuận là đi ngược những gì hứa hẹn trong Brexit.
4. Đồng thuận về nới lỏng đi lại với người trẻ
Sau Brexit 2020, những người làm chuyên môn như ngân hàng, luật sư, học giả, ca sĩ hay doanh nhân, gần như không thể tự do đi lại giữa 2 bên.
Theo thỏa thuận mới, giới trẻ của 2 phía có thể tạm thời di chuyển và làm việc trên lãnh thổ của nhau. Tuy nhiên chi tiết 2 bên chưa công bố. Một số quan chức Anh nói rằng, số lượng người và thời gian lưu trú sẽ bị giới hạn.
Di chuyển xuyên biên giới và di cư từ lâu là vấn đề nhạy cảm ở vương quốc Anh. Các đoàn người tị nạn không ngừng tìm đến xứ sở xương mù, thậm chí không ít người đã chết trong các container khi cố tiến vào. Hiện Anh có thỏa thuận di chuyển giới hạn với 1 số quốc gia như Úc và Canada.
5. Làm thủ tục tại sân bay
Theo thỏa thuận mới, người mang hộ chiếu Anh có thể sử dụng cổng điện tử tại nhiều sân bay trong EU. Từ khi Brexit, công dân Anh không thể dùng cổng điện tử, dẫn đến các hàng dài, rất tốn thời gian và công sức.
6. Phe đối lập Anh phản đối mạnh mẽ
Phe đối lập Anh đã chỉ trích thỏa thuận tái lập quan hệ với EU. Đảng Cải cách Anh ủng hộ Brexit và chống nhập cư, gần đây chiến thắng tại kỳ bầu cử địa phương, cùng với đảng Bảo Thủ, gọi thỏa thuận vừa rồi là sự phản bội lý tưởng Brexit.
Ông Badenoch, lãnh đạo đảng Bảo Thủ nói: “Thủ tướng Starmer đang đưa chúng ta thụt lùi. Chúng ta đã rời EU. Điều đó đã hoàn tất. Chúng ta đã vạch ra ranh giới đỏ. Thỏa thuận vừa rồi đưa chúng ta về quá khứ, giống như 1 kiểu đầu hàng.”
Trong khi đó, Thủ tướng Starmer nói ông không vi phạm lằn ranh đỏ Brexit, bởi không tái gia nhập thị trường chung hay liên minh thuế quan EU, cũng như không cho phép công dân EU tự do đi lại đến Anh.
Ông David Henig, chuyên gia về Anh tại CSIS chia sẻ: “Trong khi một số người phản đối gắn kết với EU, thì phần lớn người khác muốn 2 phía tiến lên phía trước. Tuân thủ nguyên tắc về thương mại của EU là điều nên làm, bởi lục địa già chiếm tới 50% kim ngạch buôn bán quốc tế của Anh.”
