Tin tứcSau báo cáo điều tra sơ bộ về vụ rơi máy bay thảm khốc của Air India khiến 260 người thiệt mạng hồi tháng 6, nghi vấn lỗi do con người đang dấy lên tranh cãi dữ dội.
Các hiệp hội phi công Ấn Độ chỉ trích kết luận ban đầu là “thiếu công bằng” và “quá vội vàng”, cảnh báo rằng việc quy kết trách nhiệm cho tổ bay khi chưa có đủ bằng chứng sẽ gây tổn hại nghiêm trọng tới uy tín nghề nghiệp và công lý.
Báo cáo sơ bộ gây tranh cãi
Theo báo cáo của Cục Điều tra Tai nạn Hàng không Ấn Độ (AAIB) công bố hôm 11/7, nguồn cung nhiên liệu cho động cơ của chiếc Boeing 787 Dreamliner đã bị ngắt đột ngột chỉ vài giây sau khi cất cánh từ Ahmedabad, dẫn đến việc máy bay rơi xuống một ký túc xá đại học, khiến 241 trong số 242 người trên máy bay và 19 người dưới mặt đất thiệt mạng.
Dữ liệu ghi âm buồng lái hé lộ một đoạn hội thoại giữa hai phi công, trong đó một người hỏi: “Tại sao anh lại ngắt?” và người kia trả lời: “Tôi không làm.”
Vị trí của công tắc ngắt nhiên liệu - nằm giữa hai ghế phi công, phía sau cần ga - được thiết kế có khóa để tránh bị kích hoạt vô tình. Tuy nhiên, đoạn ghi âm đã làm dấy lên đồn đoán rằng việc ngắt nhiên liệu có thể do lỗi thao tác.
Hiệp hội phi công lên tiếng
Hiệp hội Phi công Dân dụng Ấn Độ (ALPA) bày tỏ lo ngại rằng việc hướng sự chú ý vào lỗi của phi công là thiếu khách quan và cho biết họ đang cân nhắc hành động pháp lý nhằm được tham gia vào quá trình điều tra.
“Chúng tôi yêu cầu minh bạch. Các phi công có chuyên môn cần được tham gia vào hội đồng điều tra,” hãng tin PTI trích lời Chủ tịch ALPA Ấn Độ, ông Sam Thomas, cho biết.
Tuyên bố từ Hiệp hội Phi công Thương mại Ấn Độ (ICPA) cũng nhấn mạnh rằng: “Phi hành đoàn đã hành động đúng quy trình trong điều kiện khó khăn. Việc kết luận trước khi điều tra hoàn tất là thiếu thận trọng và cần lên án.”
Ngay cả Giám đốc điều hành Air India, ông Campbell Wilson, cũng ra thông báo nội bộ cảnh báo không nên đưa ra “kết luận vội vàng” khi cuộc điều tra vẫn đang ở giai đoạn đầu.
Lỗi do người hay lỗi kỹ thuật?
Hiện vẫn chưa rõ điều gì đã dẫn tới việc ngắt nhiên liệu, ai là người thao tác, hoặc có sự cố kỹ thuật nào xảy ra hay không.
Ông Mark D. Martin, Giám đốc điều hành hãng tư vấn hàng không Martin Consulting, cho rằng việc một phi công chủ ý ngắt nhiên liệu khi đang cất cánh là “cực kỳ khó tin”.
Ông dẫn cảnh báo của Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) năm 2018 về khả năng công tắc nhiên liệu trên một số máy bay tự động chuyển về chế độ ngắt, đồng thời kêu gọi điều tra nghiêm túc nguy cơ “Fuel Switch Runaway” trên toàn bộ đội bay Boeing 787.
“Không phi công nào đủ liều lĩnh để ngắt nhiên liệu cả hai động cơ trong giai đoạn mà họ cần lực đẩy nhất,” ông nói.
Nhiều nghi vấn còn bỏ ngỏ
Một số chuyên gia khác cho rằng báo cáo sơ bộ thiếu nhiều thông tin then chốt.
Ông Shantanu Gangakhedkar, cố vấn cao cấp ngành hàng không tại Frost & Sullivan, nhận xét: “Tại sao công tắc nhiên liệu bị tắt? Có phải do con người thao tác hay lỗi hệ thống? Có quá nhiều câu hỏi chưa được trả lời.”
Còn ông Shukor Yusof, nhà phân tích hàng không tại Singapore, cũng cho rằng báo cáo chưa đầy đủ và dễ gây hiểu nhầm. “Chúng ta không nên vội vàng phán xét hay đổ lỗi cho phi công khi còn quá nhiều dữ kiện chưa rõ ràng”, ông nói.
Ông Julian Fantauzzo, chuyên gia tư vấn hàng không tại châu Âu, nhấn mạnh vấn đề sâu xa hơn là sự tuân thủ khuyến nghị an toàn - kể cả khi không bắt buộc - từ nhà sản xuất. “Chỉ vì một khuyến cáo không mang tính bắt buộc không có nghĩa là được phép lơ là,” ông nói, đặc biệt là khi liên quan đến các bộ phận then chốt như van ngắt nhiên liệu.
Các chuyên gia hàng không kêu gọi cuộc điều tra phải có sự phối hợp quốc tế.
Ông Martin đề xuất các cơ quan như Cục An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ (NTSB), Cơ quan Hàng không châu Âu (EASA), Cục Hàng không Anh và cả Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO) cùng tham gia làm rõ nguyên nhân vụ tai nạn đầu tiên liên quan đến dòng Boeing 787 Dreamliner - dòng máy bay bắt đầu được khai thác thương mại từ năm 2011.
“Đây sẽ là một cuộc điều tra rất phức tạp. Không thể để sót bất cứ chi tiết nào,” ông Martin nhấn mạnh.