Tin tứcTrước đó, các quốc gia thành viên WHO đã đạt được đồng thuận và thông qua Thỏa thuận tăng cường khả năng ứng phó với các đại dịch trong tương lai, sau hơn ba năm đàm phán kể từ đại dịch Covid-19.
Bộ trưởng Y tế Philippines Ted Herbosa – người chủ trì kỳ họp – cho biết thỏa thuận mới mang tính ràng buộc pháp lý, nhằm khắc phục những bất cập từng bộc lộ trong đại dịch Covid-19, đặc biệt là vấn đề bất bình đẳng trong tiếp cận vaccine, thuốc điều trị và trang thiết bị y tế. Ông nhấn mạnh đây là bước tiến quan trọng nhằm củng cố hệ thống y tế toàn cầu, bảo vệ sức khỏe cộng đồng trước các mối đe dọa tương lai.
Thỏa thuận nhận được 124 phiếu ủng hộ, không có quốc gia nào phản đối và 11 nước bỏ phiếu trắng. Mỹ không tham dự bỏ phiếu nên không bị ràng buộc bởi thỏa thuận. Trong một đoạn video gửi đến hội nghị, Bộ trưởng Y tế Mỹ Kennedy Jr chỉ trích WHO và kêu gọi các nước theo Mỹ rút khỏi tổ chức này. Tuy nhiên, phát biểu của ông không nhận được sự hưởng ứng từ các đại biểu tham dự.
Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus khẳng định thỏa thuận cho thấy các chính phủ đang sát cánh cùng WHO để xây dựng một thế giới công bằng, khỏe mạnh và an toàn hơn. Tuy nhiên, ông cũng thẳng thắn nhìn nhận WHO đang đối mặt với khủng hoảng tài chính nghiêm trọng.
Cụ thể, WHO dự kiến sẽ phải cắt giảm ngân sách trong giai đoạn 2026–2027 từ 5,3 tỉ USD xuống còn 4,267 tỉ USD. Điều này khiến tổ chức phải cắt giảm mạnh số lượng phòng ban – từ 76 xuống còn 34 – và không thể đảm bảo chi trả đầy đủ lương cho hơn 8.000 nhân viên toàn cầu trong các năm tới. Trợ lý Tổng Giám đốc WHO Raul Thomas cho biết, WHO hiện chưa xác định được cụ thể số lượng nhân sự sẽ bị ảnh hưởng.
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là quyết định rút khỏi WHO của Mỹ sau khi Tổng thống Donald Trump tái đắc cử. Ngày 21-1-2025, chỉ một ngày sau khi nhậm chức, ông Trump đã ký sắc lệnh rút Mỹ khỏi WHO, chính thức có hiệu lực từ tháng 1-2026. Việc này khiến WHO mất đi nguồn tài trợ lớn nhất, tác động trực tiếp đến khả năng vận hành và ứng phó với các tình huống khẩn cấp y tế.
Giám đốc WHO khu vực Đông Địa Trung Hải – bà Hanan Balkhy – cảnh báo việc cắt giảm ngân sách sẽ ảnh hưởng đến các hoạt động hỗ trợ khẩn cấp, nhất là tại những khu vực dễ bị tổn thương. Theo bà, nguy cơ lớn nhất là chậm trễ trong triển khai cứu trợ và gián đoạn tiêm chủng trẻ em ở 108 quốc gia có thu nhập thấp và trung bình thấp.
GAVI – Liên minh vaccine toàn cầu – cũng cho biết nếu thiếu vaccine trong giai đoạn 2026–2030, nhiều dịch bệnh truyền nhiễm có nguy cơ bùng phát trở lại. Giám đốc điều hành GAVI Sania Nishtar nhấn mạnh rằng cần đảm bảo nguồn vaccine đầy đủ để duy trì chương trình tiêm chủng cơ bản toàn cầu.
Hiện tại, WHO cũng ghi nhận sự trở lại của hai biến thể Covid-19 mới là JN.1 và XEC thuộc chủng Omicron. Dù được đánh giá là "rủi ro thấp", WHO cảnh báo các nước không nên chủ quan, đặc biệt trong bối cảnh hệ thống y tế toàn cầu đang đối mặt nhiều thách thức hậu đại dịch.
