Tin tứcChính phủ Pháp vừa công bố một hiệp định lịch sử với vùng lãnh thổ hải ngoại New Caledonia, mở đường để hòn đảo nằm ở Nam Thái Bình Dương này trở thành một quốc gia với nhà nước riêng, song vẫn nằm trong Cộng hòa Pháp.
Ngày 12/7, Điện Elysée công bố nội dung bản hiệp định dài 13 trang, đạt được giữa chính quyền Pháp và các bên tại New Caledonia sau nhiều tháng đàm phán căng thẳng. Theo đó, New Caledonia sẽ tuyên bố trở thành một quốc gia mới, có nhà nước, chính phủ và hệ thống quốc tịch riêng. Tuy nhiên, hòn đảo này không hoàn toàn độc lập mà vẫn giữ nguyên mối liên kết về chính trị và quốc phòng với Pháp.
Theo kế hoạch, cư dân New Caledonia sẽ có quốc tịch kép, vừa là công dân của New Caledonia, vừa giữ quốc tịch Pháp. Tổng thống Emmanuel Macron gọi đây là "một canh bạc dựa trên lòng tin" và khẳng định hiệp định này là cách để duy trì sự ổn định, hòa hợp trong cộng đồng dân cư đa sắc tộc tại đây.
“New Caledonia sẽ là một nhà nước trong lòng Cộng hòa Pháp, với những quyền tự chủ riêng nhưng vẫn gắn kết trong cộng đồng quốc gia Pháp. Đây là bước đi cần thiết để giải quyết những bất đồng và cùng hướng tới một tương lai hòa bình,” Tổng thống Macron chia sẻ trên mạng xã hội X ngày 12/7.
New Caledonia nằm cách thủ đô Paris gần 17.000km, là vùng lãnh thổ thuộc Pháp từ năm 1853. Hòn đảo này nổi tiếng với những bãi biển đẹp, tài nguyên khoáng sản phong phú, và là một trong những điểm đến du lịch hấp dẫn nhất ở Nam Thái Bình Dương.
Với khoảng 270.000 người dân sinh sống, trong đó khoảng 40% là người Kanak bản địa, New Caledonia nhiều năm qua tồn tại tranh cãi về việc ly khai khỏi Pháp. Những bất đồng càng căng thẳng kể từ năm 2021 khi Pháp tổ chức cuộc trưng cầu dân ý lần thứ ba về độc lập, nhưng phe ủng hộ tiếp tục thất bại.
Tháng 5/2024, những căng thẳng bùng phát thành các cuộc biểu tình bạo lực kéo dài nhiều tuần, khiến ít nhất 14 người thiệt mạng và hàng trăm người bị thương. Nguyên nhân xuất phát từ dự luật cải cách quyền bầu cử, trong đó mở rộng quyền bỏ phiếu cho người di cư đến New Caledonia — động thái bị cộng đồng người Kanak phản đối gay gắt vì lo ngại bị mất quyền đại diện chính trị.
Trước sức ép từ các nhóm ly khai và cộng đồng quốc tế, tháng 7/2024, Tổng thống Macron thông báo sẵn sàng đàm phán một quy chế mới cho New Caledonia.
Theo kế hoạch, lưỡng viện Quốc hội Pháp sẽ họp vào quý 4/2025 để thảo luận và bỏ phiếu thông qua hiệp định. Nếu được phê chuẩn, đến năm 2026, người dân New Caledonia sẽ được trực tiếp bày tỏ quan điểm thông qua một cuộc trưng cầu dân ý.
Thủ tướng Pháp Francois Bayrou đánh giá hiệp định lần này có “tầm vóc lịch sử” bởi lần đầu tiên, một vùng lãnh thổ hải ngoại của Pháp được công nhận là một nhà nước trong cộng đồng Cộng hòa Pháp. Ông nhấn mạnh: “Đây là giải pháp dung hòa giữa nguyện vọng tự chủ của người dân New Caledonia và quyền lợi chiến lược của Pháp tại khu vực Nam Thái Bình Dương.”
Phía New Caledonia hiện chưa có phản ứng chính thức về hiệp định vừa được công bố. Tuy nhiên, truyền thông địa phương cho biết các đại diện của cả hai phe — ủng hộ và phản đối độc lập — đều đã tham gia ký kết văn kiện này.
Nếu tiến trình diễn ra suôn sẻ, New Caledonia sẽ trở thành một mô hình quốc gia tự trị, có quyền điều hành kinh tế, văn hóa và xã hội, song vẫn duy trì quốc phòng và ngoại giao dưới quyền Pháp. Đây được xem là bước đi mềm dẻo nhằm giảm bớt bất ổn, hướng đến ổn định lâu dài cho hòn đảo từng nhiều lần bất ổn chính trị trong hơn ba thập kỷ qua.
