Tin tứcBáo cáo thường niên do Viện Tài nguyên Thế giới (WRI) phối hợp với Đại học Maryland (Mỹ) công bố ngày 21/5 cho thấy năm 2024 ghi nhận mức mất rừng toàn cầu cao kỷ lục, chủ yếu do các vụ cháy rừng quy mô lớn ngày càng nghiêm trọng dưới tác động của biến đổi khí hậu.
Nếu tính riêng rừng nguyên sinh nhiệt đới thì diện tích loại rừng này bị mất đã lên tới 6,7 triệu ha - tương đương diện tích của cả Panama, và tăng tới 80% so với năm 2023.
Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, cháy rừng trở thành nguyên nhân hàng đầu gây mất rừng nhiệt đới - thực trạng đáng báo động đối với hệ sinh thái vốn ẩm ướt và không dễ bắt lửa.
Brazil, quốc gia sở hữu diện tích rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới và là nước chủ nhà của Hội nghị Thượng đỉnh Khí hậu toàn cầu vào tháng 11 tới, đã chứng kiến 2,8 triệu ha rừng bị mất trong năm qua - cao nhất trong tất cả các quốc gia.
Tình trạng khô hạn nghiêm trọng nhất từng được ghi nhận tại khu vực rừng Amazon khiến các nỗ lực kiểm soát cháy rừng trở nên bất lực, làm đảo ngược những thành tựu về bảo vệ rừng mà chính phủ Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva đạt được hồi năm 2023.
“Chúng tôi chưa từng thấy điều gì tương tự. Điều đó có nghĩa là toàn bộ chính sách phải được điều chỉnh cho phù hợp với thực tế mới,” ông André Lima, quan chức phụ trách kiểm soát nạn phá rừng thuộc Bộ Môi trường Brazil, nhấn mạnh.
Bolivia bất ngờ vượt qua Cộng hòa Dân chủ Congo để trở thành quốc gia có tỷ lệ mất rừng nhiệt đới cao thứ hai thế giới, dù diện tích rừng chỉ bằng một nửa so với quốc gia châu Phi. Mất rừng tại Bolivia tăng vọt tới 200% trong năm 2024, chủ yếu do hạn hán, cháy rừng và chính sách khuyến khích mở rộng nông nghiệp.
Tình trạng tương tự cũng được ghi nhận tại nhiều nước Mỹ Latin khác như Mexico, Peru, Nicaragua và Guatemala. Trong khi đó, tại Colombia và Congo, xung đột vũ trang khiến tài nguyên rừng bị khai thác cạn kiệt, làm gia tăng nạn phá rừng.
Ngoài khu vực nhiệt đới, các khu rừng taiga (rừng lá kim) - kiểu rừng thường thấy ở khu vực cận nhiệt đới và ôn đới cũng chịu ảnh hưởng nặng nề. Canada và Nga mỗi nước mất khoảng 5,2 triệu ha rừng do các đám cháy ngoài tầm kiểm soát.
Trái ngược với xu hướng toàn cầu, 3 quốc gia Đông Nam Á gồm Malaysia, Lào và Indonesia đều ghi nhận mức giảm tới 2 chữ số về diện tích rừng nguyên sinh bị mất. Thành quả này đến từ chính sách bảo tồn hiệu quả trong nước, kết hợp với sự tham gia tích cực của cộng đồng và khu vực tư nhân.
Một điểm sáng khác là vùng lãnh thổ bản địa Charagua Iyambae ở miền nam Bolivia. Nhờ các chính sách quản lý đất và hệ thống cảnh báo sớm, khu vực này đã giữ được rừng nguyên vẹn giữa lúc cả nước chìm trong khói lửa.
Ông Rod Taylor, Giám đốc toàn cầu về rừng của WRI, kêu gọi các nhà lãnh đạo tham dự hội nghị khí hậu tại thành phố Belem (Brazil) vào tháng 11 tới thúc đẩy các cơ chế tài chính hiệu quả hơn cho bảo tồn rừng.
“Hiện tại,” ông Taylor nói, “chặt cây rừng đang sinh lời nhiều hơn là giữ rừng đứng vững.”