Tin tứcĐánh giá này bước đầu có vẻ hợp lý khi xét đến mức thuế tăng cao hơn nhiều so với bình thường, khiến chỉ số niềm tin của người dùng lẫn doanh nghiệp đều giảm mạnh.
Sau ngày công bố, ông Trump đã hoãn thuế đối ứng trong 90 ngày với các nước, trừ Trung Quốc chịu mức 145%.
Dữ liệu kinh tế công bố đầu tháng 5 cho thấy, trước thời điểm ông Trump nêu ra những mức thuế đối ứng, bức tranh đan xen tốt xấu lẫn lộn. GDP quý 1/2025 tăng 0,3% là dấu hiệu nền kinh tế đang suy yếu. Tuy nhiên có thể các doanh nghiệp lo lắng vấn đề thuế quan, nên tăng cường nhập khẩu trong quý 1, làm giảm tăng trưởng GDP ròng. Nhập khẩu của nước Mỹ trong quý 1 đã tăng tới 41%.
Báo cáo việc làm cũng cho thấy, trong tháng 4, tỷ lệ thất nghiệp không đổi ở mức 4,2%. Thời gian gần đây, thị trường chứng khoán Hoa Kỳ phần nào hồi phục, sau nhiều đợt giảm liên tục từ ngày 2/4. Các nhà đầu tư hy vọng nền kinh tế sẽ sôi động hơn, khi nhiều thòa thuận thương mại sắp đạt được. Đặc biệt có sự lạc quan nhất định về đàm phán thương mại Mỹ - Trung tại Thụy Sĩ.
Dẫu vậy theo giới quan sát, có 2 điều cần lưu ý.
Thứ nhất, có độ chênh lệch giữa thời điểm công bố thuế quan và thời điểm doanh nghiệp hay hộ gia đình cảm nhận được. Hiện tại, giá cả tăng do thuế quan vẫn chưa thấy rõ. Có thể sau thời điểm thực thi từ 2 đến 3 tháng, người tiêu dùng mới cảm nhận một cách sắc nét.
Theo Bloomberg, thiếu nguồn cung ở một số mặt hàng sẽ xảy ra trong tháng 5. Đây là giai đoạn người tiêu dùng bắt đầu cảm nhận thiệt hại ví tiền từ vấn đề thuế quan.
Thứ 2, ngay cả khi có thỏa thuận, cũng chưa chắc giải quyết được vấn đề thuế quan. Khả năng cao các thỏa thuận chỉ là điểm chung, để 2 bên cùng áp đặt thuế ở mức bên kia chấp nhận được.
Theo viện kinh tế quốc tế Peterson, trung bình mỗi thỏa thuận thương mại cần 18 tháng để hoàn thành.
Dù có đàm phán thành công, thì khả năng cao thuế cơ bản 10% vẫn áp dụng. Với hàng hóa Trung Quốc, có thể thuế sẽ ở mức từ 60% trở lên.
Tất cả lý do trên chỉ ra, chứng khoán Hoa Kỳ sẽ khó duy trì đà phục hồi như mấy ngày đầu tháng 5, trong lúc cuộc chiến thương mại toàn cầu tồi tệ nhất từ những năm 1930 vẫn diễn biến phức tạp. Đầu năm tới nay, chỉ số S&P 500 đã giảm 5%.
Theo FactSet, tăng trưởng thu nhập của S&P 500 trong năm nay sẽ thấp hơn con số 10,5% năm 2024. Vì thu nhập phụ thuộc tình hình kinh tế, nên sẽ giảm rất mạnh nếu có suy thoái. Ngoài ra, khả năng vỡ nợ đang lên cao, do tín dụng ngân hàng và phi ngân hàng tăng với nhiều công ty.
Một số ý kiến cho rằng, 2025 suy thoái kinh tế Hoa Kỳ sẽ không xảy ra, nếu xét đến mức độ phục hồi trong mấy năm gần đây.
Covid-19 bùng phát năm 2020, khi lắng xuống các doanh nghiệp nhanh chóng mở cửa trở lại. Chính sách tài khóa và tiền tệ đều tạo thêm động lực. Sau đó, mặc dù Fed đã nâng lãi suất từ 0% lên 5,5% trong giai đoạn 2022 - 2023, nền kinh tế vẫn tăng trưởng tích cực.
Khác biệt lần này là các chính sách kinh tế không mang tính thích ứng, như khủng hoảng tài chính 2008 và đại dịch Covid-19.
Nếu lạm phát cao hơn mục tiêu 2% của Fed, và khả năng không nhỏ sẽ cao hơn bởi chính sách thuế quan, Cục Dự trữ liên bang sẽ chờ bằng chứng cho thấy thị trường việc làm suy yếu để nới lỏng tiền tệ. Chừng nào lạm phát còn cao, Fed sẽ không có sự linh hoạt để hạ lãi suất như trong 2 cuộc khủng hoảng trước.
Tương tự, chính sách tài khóa lần này sẽ không hỗ trợ nhiều, do hạn chế về ngân sách. Đảng Cộng Hòa đang kiểm soát quốc hội. Họ muốn giảm chi tiêu liên bang 1,5 nghìn tỷ USD trong 10 năm, có thể cắt giảm chương trình Medicaid để đạt được điều đó.
Công cụ chính sách phản chu kỳ mà đảng Cộng Hòa có thể triển khai là giảm thuế. Gia hạn đạo luật giảm thuế, hiện là phần lớn nhất trong luật thuế mà họ cố gắng đạt được trước ngày 4/7.
Giữa bối cảnh hiện nay, IMF vừa dự báo kinh tế Hoa Kỳ sẽ tăng 1,8% trong năm 2025, ít hơn so với con số 2,2% đưa ra vào tháng 10/2024. Lạm phát sẽ tăng 3%, so với 2% dự báo đưa ra vào tháng 1. Như vậy, thuế quan mà ông Trump đe dọa, đang gây thiệt hại rất nhiều cho kinh tế Hoa Kỳ, so với các nền kinh tế lớn khác.
Có thể Hoa Kỳ sẽ không rơi vào suy thoái trong năm 2025, nhưng rủi ro suy thoái sẽ tăng lên nếu căng thẳng thương mại kéo dài. Có dấu hiệu cho thấy, một số nhà đầu tư đã chuẩn bị viễn cảnh chịu thiệt hại tài sản thế chấp bởi thuế quan cao, dẫn tới giá cổ phiếu đi xuống và đồng USD yếu hơn.
