Tin tứcCảnh báo này được Thứ trưởng Bộ Kế hoạch Phát triển Quốc gia Indonesia (Bappenas) Febrian Alphyanto Ruddyard, cựu Đại diện Thường trực của Indonesia tại Geneva, đưa ra tại diễn đàn chính sách do Bộ Ngoại giao Indonesia tổ chức ngày 13/10 tại Jakarta.
Theo ông Febrian, sự tê liệt của Cơ quan giải quyết tranh chấp WTO là một trong những thách thức nghiêm trọng đối với hệ thống thương mại toàn cầu hiện nay. Cơ quan phúc thẩm WTO gần như ngừng hoạt động do thiếu thành viên kể từ tháng 12/2019, khiến quá trình xét xử và kháng cáo trong các vụ kiện bị đình trệ. Ông cho biết, một số vụ tranh chấp có thể kéo dài tới 156 tháng – tương đương 13 năm – nếu bên thua kiện kháng cáo.
Dẫn chứng cụ thể, ông nêu vụ kiện giữa Liên minh châu Âu và Indonesia liên quan đến dầu cọ, vốn cho thấy tiến trình giải quyết có thể kéo dài nhiều năm do hệ thống kháng cáo không còn vận hành. “Nếu cơ chế kháng cáo không được khôi phục, các tranh chấp thương mại sẽ bị đình trệ vô thời hạn, làm suy yếu vai trò của WTO và ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của các quốc gia thành viên, trong đó có Indonesia”, ông nhấn mạnh.
Nguyên nhân chính của tình trạng này, theo ông Febrian, là việc Mỹ từ năm 2017 liên tục ngăn cản bổ nhiệm các thành viên mới vào Cơ quan phúc thẩm, khiến cơ quan này không đủ tối thiểu ba thành viên để hoạt động. Ông cho rằng, việc khôi phục chức năng của DSB cần được xem là một trong những ưu tiên hàng đầu của ngoại giao Indonesia trong tiến trình cải cách WTO.
Thứ trưởng Febrian cũng chỉ ra rằng, ngoài vấn đề thể chế quốc tế, Indonesia còn phải đối mặt với sự phân cực địa chính trị sâu sắc và tình trạng “mất tin tưởng” giữa các quốc gia, khiến nỗ lực cải cách các tổ chức quốc tế càng trở nên khó khăn hơn.
Để ứng phó, ông đề xuất tăng cường cơ chế phối hợp giữa các cơ quan đại diện ngoại giao ở nước ngoài và các cơ quan hữu quan trong nước, đặc biệt trong quá trình hoạch định chính sách và đàm phán đa phương. Ông nhấn mạnh sự cần thiết của việc thành lập một “đơn vị tình báo chuẩn mực” chuyên trách nghiên cứu, dự báo và cung cấp luận cứ vững chắc cho các nhà ngoại giao Indonesia, giúp họ đàm phán dựa trên bằng chứng và dữ liệu đáng tin cậy.
Phát biểu tại diễn đàn, Giáo sư Luật quốc tế Hikmahanto Juwana (Đại học Indonesia) khẳng định, chủ nghĩa đa phương vẫn là nền tảng quan trọng của chính sách đối ngoại Indonesia trong bối cảnh thế giới đầy biến động. Ông ủng hộ đề xuất thành lập cơ quan chuyên trách phối hợp giữa các bên liên quan để xây dựng lập trường quốc gia thống nhất trong các vấn đề quốc tế.
Giáo sư Hikmahanto nhấn mạnh: “Indonesia là một quốc gia lớn, cần giữ vai trò người dẫn dắt chứ không chỉ là người theo sau trong các diễn đàn toàn cầu.”
Phần thảo luận tại diễn đàn tập trung vào các chủ đề về giá trị pháp lý của chuẩn mực quốc tế, chiến lược củng cố niềm tin vào chủ nghĩa đa phương và các biện pháp bảo vệ lợi ích quốc gia trong bối cảnh các thể chế quốc tế đang gặp nhiều khó khăn.
