Tin tứcTrong ba năm qua, các lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) đối mặt nhiều khó khăn khi tìm cách xử lý số tài sản khoảng 300 tỷ euro (khoảng 320 tỷ USD) bị đóng băng của Nga.
Ngay sau khi Nga phát động cuộc chiến ở Ukraine hồi tháng 2/2022, EU cùng các đối tác phương Tây đã phong tỏa số tiền mà Ngân hàng Trung ương Nga đầu tư vào châu Âu, Mỹ và Nhật Bản. Khoảng 2/3 số tiền được giữ tại Euroclear, trung tâm lưu ký chứng khoán có trụ sở ở Bỉ.
Vấn đề nằm ở việc họ muốn sử dụng số tiền này cho Ukraine nhưng không tịch thu chúng, bởi động thái này có thể gây ra nhiều rủi ro chính trị và tài chính. Họ cũng muốn tránh đặt lên vai Kiev một khoản nợ khổng lồ phải hoàn trả.
Các cuộc tranh luận về cách xử lý số tài sản đóng băng của Nga đã tăng nhiệt gần đây. Cho đến nay, châu Âu mới chỉ trích tiền lãi kiếm được từ tài sản của Nga để giúp Ukraine.
Tuy nhiên, khi Nga tăng cường tập kích Ukraine, sự hỗ trợ của Mỹ cho Ukraine suy giảm và chính châu Âu cũng đối mặt những mối đe dọa an ninh, tính toán của EU đã thay đổi.
Tại hội nghị thượng đỉnh ngày 1/10, các lãnh đạo EU đã đồng ý tiếp tục thảo luận về kế hoạch sử dụng tài sản Nga để giúp Ukraine mà không khiến Kiev phải trả nợ.
Theo ý tưởng mới, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) sẽ giao số tài sản dự trữ của Nga cho EU, ước tính khoảng 180 tỷ euro. EU sẽ cấp số tiền này dưới dạng "khoản vay bồi thường" cho Ukraine và Kiev chỉ hoàn trả số tiền này khi Moskva đã bồi thường tổn thất chiến sự.
Để giải quyết vấn đề cân đối sổ sách cho Euroclear – bên đang giữ tài sản Nga theo hợp đồng nợ với Moskva – EU đưa ra cơ chế phức tạp.
EU biến số tài sản này thành khoản vay giữa họ và Euroclear theo "hợp đồng nợ đặc biệt với lãi suất 0%".
Hợp đồng này giống như giấy ghi nợ từ EU, và khối cam kết sẽ bồi hoàn cho Euroclear khi cần.
Đổi lại, EU nhận được đảm bảo từ các nước thành viên để cấp quỹ nếu khối cần thanh toán khoản nợ.
Theo đó, Euroclear có tài sản là giấy nợ của EU để cân bằng khoản nợ với Nga. Chừng nào Nga chưa trả tiền bồi thường cho Ukraine và lệnh trừng phạt của EU vẫn còn hiệu lực, Euroclear không cần phải hoàn trả số tài sản này.
Việc tham gia không phải yêu cầu bắt buộc, nên các nước thân thiện với Nga như Hungary và Slovakia sẽ không thể phủ quyết kế hoạch.
Ý tưởng đã nhận được ủng hộ từ các cường quốc trong khối như Đức và Pháp. Tuy nhiên, Bỉ vẫn bày tỏ lo ngại và muốn có cam kết về bảo vệ lợi ích tài chính của họ.
Cuộc thảo luận sẽ tiếp tục tại cuộc họp của Hội đồng châu Âu vào ngày 23-24/10.
Bình luận về ý tưởng của EU, Nga cho rằng kế hoạch nói trên "điên rồ" và "ảo tưởng". Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cảnh báo bất kỳ cuộc tấn công nào của EU vào tài sản của Nga "sẽ phải đối mặt với phản ứng rất gay gắt".
Nhu cầu ngân sách và quân sự của Ukraine trong năm 2026-2027 ước tính vào khoảng 130 tỷ euro (153 tỷ USD). Kế hoạch mới, nếu được thông qua, sẽ là khoản vay "đảm bảo khả năng phòng thủ của Ukraine trong vài năm", theo ông Merz.
Thủ tướng Đức cho rằng đã đến lúc "áp dụng đòn bẩy hiệu quả để phá vỡ trò chơi câu giờ của Nga và đưa họ đến bàn đàm phán".
