Tin tứcTròn hai năm kể từ khi xung đột đẫm máu tại Dải Gaza bùng phát (7/10/2023), các quan chức Israel và Hamas bắt đầu vòng đàm phán gián tiếp tại khu nghỉ dưỡng Sharm el-Sheikh (Ai Cập) về kế hoạch hòa bình 20 điểm do Mỹ đề xuất.
Kế hoạch này mở ra hy vọng tạm thời giảm bạo lực và tăng viện trợ nhân đạo, song các vấn đề cốt lõi như quyền tự quyết, biên giới và thủ đô của người Palestine vẫn chưa được giải quyết, khiến triển vọng hòa bình Trung Đông còn xa vời.
Sau hai năm giao tranh, Israel kiểm soát khoảng 70% lãnh thổ Gaza, siết chặt phong tỏa khiến nỗ lực cứu trợ của Liên hợp quốc bị cản trở. Theo thống kê, hơn 67.000 người Palestine thiệt mạng, 168.000 người bị thương và gần 2 triệu người phải sơ tán. Khoảng 80% cơ sở hạ tầng dân sự bị phá hủy hoặc tê liệt. Nạn đói lan rộng, hệ thống y tế và điện nước gần như sụp đổ.
Chiến dịch quân sự kéo dài cũng khiến Israel đối mặt suy giảm kinh tế, chia rẽ xã hội và uy tín quốc tế giảm mạnh. Theo Trung tâm Nghiên cứu Al-Ahram (Ai Cập), xung đột Gaza đã tạo hiệu ứng dây chuyền, đẩy khu vực Trung Đông vào vòng căng thẳng mới với Hezbollah (Liban), Houthi (Yemen), các nhóm vũ trang ở Syria, Iraq và Iran. Hoạt động quân sự ở Biển Đỏ cũng làm gián đoạn thương mại toàn cầu.
Các lệnh ngừng bắn trong năm 2024–2025 đều sụp đổ nhanh chóng do thiếu cơ chế giám sát chung và bất đồng sâu sắc giữa hai bên. Vì vậy, vòng đàm phán mới về “Kế hoạch hòa bình Gaza 20 điểm” – hướng tới ngừng bắn toàn diện, trao đổi con tin, rút quân Israel, thành lập cơ quan kỹ trị tạm thời điều hành Gaza và tái thiết dưới giám sát quốc tế – được coi là tín hiệu tích cực đầu tiên sau nhiều tháng.
Tuy nhiên, kế hoạch này vẫn gây tranh cãi. Hamas chỉ chấp thuận 6/20 điểm, bác bỏ yêu cầu giải giáp hoàn toàn và việc Israel duy trì kiểm soát an ninh. Các nước Arab như Ai Cập, Jordan, Saudi Arabia cảnh báo kế hoạch có thể chia cắt Bờ Tây và Gaza, làm suy yếu tiến trình thống nhất dân tộc Palestine. Chính quyền Palestine tại Ramallah, cùng Liên đoàn Arab (AL) và Tổ chức Hợp tác Hồi giáo (OIC) chỉ trích kế hoạch bỏ qua ba trụ cột: đường biên giới 1967, quyền hồi hương người tị nạn và thủ đô Đông Jerusalem.
Các điều khoản nhân đạo như tăng viện trợ, mở cửa khẩu có giám sát quốc tế và Quỹ tái thiết Gaza được đánh giá tích cực, nhưng giới phân tích nhận định kế hoạch này mang tính kỹ trị hơn là chính trị, không giải quyết gốc rễ xung đột – quyền tự quyết và chủ quyền của người Palestine.
Theo Viện Brookings (Mỹ), kế hoạch có thể giúp đạt thỏa thuận ngừng bắn và trao đổi con tin, nhưng triển vọng hòa bình lâu dài vẫn “rất ảm đạm”. Các vấn đề như giải giáp Hamas, kiểm soát biên giới và vị thế Jerusalem vẫn là vùng cấm trong đàm phán.
Các chuyên gia Al-Ahram dự đoán có thể hình thành mô hình “hòa bình từng phần” – Israel giảm can thiệp quân sự, Gaza được tái thiết bằng viện trợ quốc tế – song giải pháp chính trị toàn diện vẫn chưa rõ ràng.
Như lời một chuyên gia của Al-Ahram: “Không thể có hòa bình nếu không có công lý. Giải pháp nhân đạo chỉ là tạm thời; hòa bình bền vững phải dựa trên luật pháp quốc tế và quyền thành lập Nhà nước Palestine.”
