Tin tứcChính quyền Tổng thống Donald Trump ngày 1/10 đã quyết định đóng băng khoản tài trợ 18 tỷ USD cho các dự án giao thông lớn ở New York - bang quê hương của hai lãnh đạo đảng Dân chủ cấp cao tại Quốc hội - giữa bối cảnh chính phủ Mỹ rơi vào tình trạng đóng cửa.
Đây là lần thứ 15 kể từ năm 1981, chính phủ liên bang phải tạm ngừng hoạt động do bế tắc ngân sách. Hàng loạt lĩnh vực bị ảnh hưởng, từ nghiên cứu khoa học, giám sát tài chính, đến xử lý môi trường.
Khoảng 750.000 nhân viên liên bang buộc phải nghỉ việc không lương, trong khi quân đội, cảnh sát biên giới và kiểm soát không lưu vẫn phải làm việc nhưng chưa được trả thù lao.
Việc cắt ngân sách được coi là động thái nhằm vào các “thành trì” Dân chủ. Sau quyết định này, Nhà Trắng thậm chí còn chế giễu lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer bằng hình ảnh châm biếm.
Ông Schumer phản ứng gay gắt: “Tổng thống đang lấy người dân Mỹ làm con tin, biến nỗi đau của đất nước thành công cụ mặc cả chính trị.”
Tại Thượng viện, cả hai đề xuất - của Cộng hòa (duy trì ngân sách đến 21/11) và của Dân chủ (kèm mở rộng phúc lợi y tế) - đều thất bại. Dù nắm thế đa số với tỷ lệ 53-47 ghế tại Thượng viện, phe Cộng hòa của Tổng thống Trump cần thêm ít nhất 7 phiếu từ Dân chủ để đạt ngưỡng 60 phiếu thông qua chi tiêu.
Trọng tâm của bất đồng giữa hai bên là khoản ngân sách 1,7 ngàn tỷ USD dành cho hoạt động cơ quan liên bang, chiếm khoảng 1/4 tổng chi tiêu 7 ngàn tỷ USD.
Phần lớn ngân sách còn lại chi cho y tế, hưu trí và trả lãi khoản nợ công hiện đã lên tới 37,5 ngàn tỷ USD.
Phó Tổng thống JD Vance cảnh báo an toàn bay có thể bị ảnh hưởng khi nhân viên kiểm soát không lưu và an ninh sân bay phải làm việc không lương. Ông nhắc lại rằng đợt đóng cửa dài nhất trong lịch sử Mỹ (35 ngày hồi năm 2018-2019) từng kết thúc sau khi nhiều chuyến bay bị trì hoãn do nhân viên nghỉ ốm hàng loạt.
Trong khi đó, một số cơ quan liên bang đã đăng tải thông điệp đổ lỗi cho “phe cực tả” gây ra tình trạng này. Hành động này bị chỉ trích là vi phạm luật Hatch Act, vốn cấm sử dụng bộ máy hành chính làm công cụ chính trị.
Hai đảng tiếp tục đổ lỗi cho nhau, trong bối cảnh cuộc bầu cử quốc hội giữa nhiệm kỳ 2026 đang đến gần.
Thượng nghị sĩ Tim Kaine thuộc đảng Dân chủ đến từ bang Virginia đề xuất một lối thoát nếu chính quyền Trump chấm dứt cắt giảm dịch vụ công, đồng thời cam kết hợp tác với phe Dân chủ trong vấn đề y tế. Tuy nhiên, chưa có tín hiệu nào cho thấy hai bên sớm đạt được thỏa thuận.
Lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện John Thune khẳng định: “Chỉ cần bỏ phiếu mở cửa chính phủ, mọi vấn đề sẽ được giải quyết.” Tuy nhiên, phe Dân chủ vẫn chịu sức ép từ cử tri muốn thấy một chiến thắng hiếm hoi ở Washington, đặc biệt trong lĩnh vực y tế - chủ đề vốn nhận được sự quan tâm lớn từ công chúng.