Tin tứcPhát hiện này được ghi nhận trong báo cáo mới của AidData, một phòng nghiên cứu tại trường đại học William & Mary ở Virginia, nơi đã biên soạn cơ sở dữ liệu công khai mở rộng nhất cho đến nay về các hoạt động cho vay ở nước ngoài của Trung Quốc.
Những phát hiện được công bố hôm 18/11 cho thấy, chính phủ Trung Quốc hoặc các thực thể do nhà nước nắm giữ phần lớn đã cho vay hoặc cấp 2,2 nghìn tỷ đô la viện trợ và tín dụng cho hơn 200 quốc gia trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến năm 2023.
Và đứng đầu danh sách những nước nhận viện trợ là Mỹ – một phát hiện mà các nhà nghiên cứu cho rằng trái ngược với giả định phổ biến rằng nguồn tài trợ của Trung Quốc chủ yếu đổ vào các quốc gia đang phát triển.
AidData phát hiện ra rằng, hơn ba phần tư hoạt động cho vay nước ngoài của Trung Quốc hiện hỗ trợ các dự án và hoạt động ở các nước có thu nhập trung bình khá và thu nhập cao - và đã được sử dụng cho cơ sở hạ tầng, khoáng sản và việc mua lại các tài sản công nghệ cao có ý nghĩa quan trọng đối với mục tiêu an ninh quốc gia của Trung Quốc.
Giám đốc điều hành của AidData, Bradley Parks nói với CNN: "Mỹ và các đồng minh của họ ở các nước công nghiệp phát triển và giàu có đã cho phép các chủ nợ nhà nước Trung Quốc tài trợ cho các cơ sở hạ tầng quan trọng trong phạm vi quyền hạn của họ. Họ cũng cho phép các chủ nợ này tài trợ cho việc mua lại các khoáng sản quan trọng trong phạm vi quyền hạn của họ. Họ cũng cho phép các công ty Trung Quốc sử dụng các khoản vay để mua những "viên ngọc quý" công nghệ của họ".
Trong phần lớn thập kỷ qua, Washington luôn cảnh báo các quốc gia rằng, theo quan điểm của họ, Bắc Kinh là một bên cho vay nặng lãi sẽ kiểm soát tài sản của quốc gia khác nếu các khoản vay đó gặp khó khăn.
Tuy nhiên, theo AidData, Mỹ - với tư cách là quốc gia nhận tài trợ chính thức hàng đầu từ Trung Quốc, đã nhận được hơn 200 tỷ đô la cho gần 2.500 dự án và hoạt động có mặt ở hầu hết mọi tiểu bang trong cả nước.
Hơn một nửa số tín dụng đó ở dạng hỗ trợ thanh khoản cho các tập đoàn, một hình thức tài trợ mà trong đó các chủ nợ Trung Quốc – thường là một thực thể trong một nhóm nhiều tổ chức tài chính quốc tế – đóng vai trò là ‘hạn mức tín dụng’ cho các công ty lớn cần tiền mặt.
Những giao dịch như vậy là thông lệ phổ biến của các công ty và là cách để các ngân hàng kiếm tiền – do chúng sẽ không trao cho các công ty Trung Quốc cổ phần hoặc quyền kiểm soát trong các công ty, bao gồm cả các công ty nằm trong danh sách Fortune 500.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng, các thực thể nhà nước Trung Quốc cũng đã tài trợ cho việc mua lại các công ty công nghệ cao của Mỹ và tài trợ cho cơ sở hạ tầng bao gồm các dự án LNG, đường ống dẫn năng lượng, đường dây truyền tải điện và nhà ga sân bay kể từ năm 2000.
Các giao dịch liên quan đến các lĩnh vực nhạy cảm ngày càng trở nên khó khăn hơn ở Mỹ trong những năm gần đây khi sự giám sát của cơ quan quản lý ngày càng chặt chẽ trong bối cảnh Washington ngày càng lo ngại về những tác động an ninh quốc gia từ cổ phần tài chính của Trung Quốc tại Mỹ.
AidData phát hiện ra rằng, các thực thể Trung Quốc đã tìm đến các quốc gia có thu nhập cao khác với các biện pháp kiểm tra kém chặt chẽ hơn.
Chẳng hạn, Vương quốc Anh đã nhận được 60 tỷ đô la và các quốc gia thành viên EU nhận được 161 tỷ đô la trong suốt 24 năm nghiên cứu.
Giống như Mỹ, Anh và Châu Âu cũng tăng cường giám sát và cảnh báo về mức độ đầu tư của Trung Quốc, đặc biệt là vào cơ sở hạ tầng quan trọng, trong những năm gần đây.
Ông Parks cho biết: “Chúng tôi không khẳng định và không tin rằng tất cả các khoản cho vay này dành cho Mỹ đều phục vụ cho một chiến lược địa chính trị hay địa kinh tế lớn nào đó - một số trong đó thực chất chỉ là để tìm kiếm lợi nhuận…”.
Tuy nhiên, ông nói thêm, việc đánh giá giao dịch nào là "lành tính và giao dịch nào không" là một thách thức quan trọng đối với các cơ quan quản lý và quan chức an ninh quốc gia.
Trung Quốc - nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã nổi lên như chủ nợ chính thức lớn nhất thế giới khi nỗ lực khẳng định vị thế là đồng minh tài chính đáng tin cậy cho các nước đang phát triển.
Trong quá trình này, Trung Quốc cũng hứng chịu nhiều chỉ trích gay gắt rằng các hoạt động của mình đã khiến các nước gánh chịu khoản nợ không bền vững - một cáo buộc mà Bắc Kinh phủ nhận. Một số nhà phân tích cũng đã lên tiếng phản đối luận điệu về bẫy nợ.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu của AidData phát hiện ra "sự liên kết ngày càng tăng giữa các hoạt động cho vay xuyên biên giới của Trung Quốc và các ưu tiên chính sách của đảng và nhà nước, bao gồm cả những ưu tiên liên quan đến an ninh quốc gia và chính sách kinh tế".
Theo Parks, điều đó cho phép các công ty Trung Quốc mua lại các tài sản có ý nghĩa chiến lược bằng cách sử dụng vốn nhà nước để lấp đầy khoảng trống trong quỹ của họ.
Các chủ nợ nhà nước Trung Quốc cũng đóng vai trò giúp Bắc Kinh tiếp cận các khoáng sản quan trọng cần thiết cho hàng hóa công nghệ cao trên toàn thế giới, chấp thuận hơn 100 cam kết cho vay trị giá 14 tỷ đô la cho các hoạt động khoáng sản quan trọng ở nước ngoài trên toàn cầu từ năm 2021 đến năm 2023.
Khi Bắc Kinh tập trung vào các lĩnh vực chiến lược và các ngân hàng của họ trở thành chủ nợ của các công ty phương Tây giàu có, tỷ trọng cho vay và tài trợ nước ngoài dành cho các nước thu nhập thấp và trung bình thấp cũng giảm. Theo kết quả nghiên cứu, trước đây chiếm khoảng 88% các hoạt động này vào năm 2000, hiện chỉ còn 24%.
