Tin tứcPhát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh Philanthropy Asia Summit 2025 ở Singapore, giáo sư Horby nhấn mạnh lợi thế của Việt Nam nằm ở địa lý đa dạng, khí hậu phân hóa và hệ thống dữ liệu dịch tễ sẵn có từ các đợt dịch trước như SARS, cúm A/H1N1 và Covid-19.
Theo ông Horby, mô hình AI có thể tích hợp nhiều nguồn dữ liệu như thời tiết, mật độ dân cư và chỉ số lăng quăng để dự báo nguy cơ bùng phát dịch. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả, dữ liệu đầu vào cần được thu thập đầy đủ, cập nhật liên tục và chia sẻ theo tiêu chuẩn thống nhất giữa các cấp địa phương và trung ương.
Việt Nam đã có kinh nghiệm trong việc xây dựng hệ thống dữ liệu dịch tễ, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai AI trong phòng chống dịch.
Biến đổi khí hậu đang làm thay đổi mô hình dịch tễ của sốt xuất huyết tại Việt Nam. Trước đây, bệnh chủ yếu xuất hiện ở Đồng bằng sông Cửu Long và ven biển miền Trung, nhưng hiện nay đã lan rộng ra Đông Nam Bộ, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên và nhiều tỉnh miền Bắc như Hà Nội. Năm 2023, Hà Nội ghi nhận hơn 40.000 ca mắc, mức cao kỷ lục.
Các chuyên gia cho biết, sốt xuất huyết không còn là bệnh theo mùa mà xuất hiện quanh năm do biến đổi khí hậu và quá trình đô thị hóa. Virus gây sốt xuất huyết Dengue có 4 type, góp phần thay đổi chu kỳ bệnh.
Trước đây, dịch diễn ra theo chu kỳ: miền Bắc bùng phát 9-10 năm một lần, còn miền Trung và Nam khoảng 4 năm một lần, tùy type virus. Tuy nhiên, hiện chu kỳ này không còn duy trì, do cả 4 type virus tồn tại đồng thời, trong khi vector (trung gian truyền bệnh) lại xuất hiện quanh năm.
Giáo sư Horby nhấn mạnh, phần mềm AI không thay thế con người mà là công cụ giúp ngành y tế chủ động hơn trong việc phòng chống dịch. Việc cảnh báo sớm, phát hiện ca bệnh kịp thời và giảm tải cho bệnh viện sẽ là chìa khóa giảm tỷ lệ tử vong cũng như chi phí y tế xã hội. Khi dịch được chặn từ sớm, nguy cơ bùng phát trên diện rộng sẽ giảm bớt.
Nền tảng y tế dự phòng, mạng lưới trạm y tế cơ sở rộng khắp, kinh nghiệm kiểm soát các đợt dịch lớn, ý chí chính trị và tinh thần chủ động giúp Việt Nam có vị trí thuận lợi để phát hiện sớm ca bệnh, phản ứng nhanh và triển khai kiểm soát dịch hiệu quả. Ông Horby đánh giá Việt Nam đang có cơ hội trở thành hình mẫu phòng chống sốt xuất huyết trong khu vực.
