Tin tứcBạn có bao giờ tự hỏi, tại sao có những người dường như chỉ "hít không khí" cũng tăng cân, trong khi những người khác lại ăn uống thả ga mà vóc dáng vẫn thon gọn?
Câu trả lời có lẽ phức tạp hơn nhiều so với việc chỉ đơn thuần là "ăn ít hay ăn nhiều". Các nghiên cứu khoa học uy tín gần đây đang hé lộ những cơ chế sinh học tinh vi, cho thấy cơ thể chúng ta đôi khi "lừa dối" chính chúng ta về lượng thức ăn đã nạp vào và cách nó được chuyển hóa.
Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Cell Metabolism năm 2023 đã chỉ ra rằng, nhận thức chủ quan về lượng thức ăn có thể không hoàn toàn khớp với lượng calo thực tế tiêu thụ.
Các nhà khoa học đã theo dõi một nhóm người tham gia và phát hiện ra rằng, những người có xu hướng báo cáo ăn ít hơn thường có sự khác biệt trong cách não bộ xử lý tín hiệu no và đói. Điều này có thể dẫn đến việc họ vô tình tiêu thụ nhiều calo hơn mức bản thân nhận thức.
Vậy, điều gì đang "âm thầm" gây ra tình trạng ăn ít vân béo?
1. Nhận thức chủ quan và lượng calo thực tế
Chúng ta thường đánh giá lượng thức ăn dựa trên kích thước và số lượng món ăn. Tuy nhiên, thực phẩm chế biến sẵn, dù có vẻ nhỏ gọn, lại chứa đựng một lượng calo "ẩn" khổng lồ từ đường, chất béo không lành mạnh và muối.
Một nghiên cứu trên tạp chí JAMA Internal Medicine năm 2024 đã chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa việc tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến và nguy cơ tăng cân, béo phì. Các nhà nghiên cứu cho rằng, những thực phẩm này thường được thiết kế để kích thích vị giác, khiến chúng ta ăn nhiều hơn mà không cảm thấy no.
2. Tác động của thực phẩm chế biến sẵn
Nhiều người tập trung vào việc cắt giảm lượng thức ăn rắn mà quên đi "bom calo lỏng" từ đồ uống có đường như nước ngọt, trà sữa, nước ép đóng chai.
Một nghiên cứu tổng hợp trên tạp chí Obesity Reviews năm 2022 đã chứng minh rằng, calo từ đồ uống có đường ít có khả năng tạo cảm giác no so với calo từ thức ăn rắn, dẫn đến việc chúng ta tiêu thụ nhiều calo hơn tổng thể mà không nhận ra.
3. Vai trò của đồ uống chứa đường
Nghiên cứu trên tạp chí Psychoneuroendocrinology năm 2023 cho thấy, stress kéo dài có thể làm tăng nồng độ hormone cortisol, một loại hormone liên quan đến việc tích trữ mỡ bụng và tăng cảm giác thèm ăn, đặc biệt là đồ ngọt và thực phẩm giàu chất béo.
Tương tự, thiếu ngủ mãn tính đã được chứng minh là làm rối loạn các hormone điều chỉnh sự thèm ăn (ghrelin và leptin), khiến chúng ta cảm thấy đói hơn và ít no hơn, theo một nghiên cứu trên tạp chí Sleep năm 2024.
4. Ảnh hưởng của stress và giấc ngủ
Một lĩnh vực nghiên cứu đầy hứa hẹn gần đây tập trung vào vai trò của hệ vi sinh vật đường ruột đối với cân nặng. Các nghiên cứu trên tạp chí Nature Medicine (2023) đã chỉ ra rằng, sự mất cân bằng trong thành phần vi sinh vật đường ruột có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể chúng ta hấp thụ và chuyển hóa năng lượng từ thực phẩm.
Một số loại vi khuẩn có thể thúc đẩy quá trình tích trữ chất béo, ngay cả khi lượng calo nạp vào không quá nhiều.
5. Mối liên hệ của hệ vi sinh vật đường ruột
Khi chúng ta cố gắng giảm cân bằng cách ăn ít đi, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách làm chậm quá trình trao đổi chất để tiết kiệm năng lượng. Nghiên cứu trên tạp chí The American Journal of Clinical Nutrition (2022) cho thấy, hiện tượng "thích nghi trao đổi chất" này có thể khiến việc giảm cân trở nên khó khăn hơn và thậm chí dẫn đến tăng cân trở lại sau khi ngừng chế độ ăn kiêng.
Thay đổi tư duy giảm cân: Không chỉ là ăn bao nhiêu
Hành trình kiểm soát cân nặng là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về cơ thể và những yếu tố môi trường, lối sống tác động đến nó. Bằng cách tiếp cận vấn đề một cách khoa học và toàn diện, chúng ta có thể xây dựng một cơ thể khỏe mạnh, cân đối thực sự.
- Chú trọng chất lượng thực phẩm: Ưu tiên thực phẩm tươi, nguyên chất, giàu chất xơ, protein và vitamin. Hạn chế tối đa thực phẩm chế biến sẵn, đồ uống có đường và chất béo không lành mạnh.
- Lắng nghe cơ thể: Học cách phân biệt giữa cơn đói thực sự và cơn đói do cảm xúc hoặc thói quen. Ăn chậm, nhai kỹ để cảm nhận tín hiệu no của cơ thể.
- Quản lý stress và ngủ đủ giấc: Xây dựng lối sống lành mạnh với các hoạt động giảm stress như thiền, yoga và đảm bảo ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm.
- Nuôi dưỡng hệ vi sinh vật đường ruột: Bổ sung thực phẩm giàu prebiotic (chất xơ hòa tan) và probiotic (thực phẩm lên men) để hỗ trợ hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh.
- Vận động thường xuyên: Tập thể dục không chỉ giúp đốt cháy calo mà còn cải thiện quá trình trao đổi chất và sức khỏe tổng thể.
