Tin tứcNghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature.
Các nhà khoa học Trường Y Harvard phát hiện, lithium tồn tại tự nhiên trong não, đóng vai trò duy trì chức năng bình thường của tất cả các loại tế bào chính và ngăn ngừa thoái hóa thần kinh. Sự suy giảm lithium trong não người được xác định là một trong những thay đổi sớm nhất dẫn tới bệnh Alzheimer.
Một số trường hợp ghi nhận mức lithium giảm do cơ thể hấp thu kém hoặc do nguyên tố này bị liên kết với các mảng amyloid – một dấu hiệu đặc trưng của bệnh Alzheimer.
Trong mô hình chuột mắc bệnh Alzheimer, tình trạng thiếu hụt lithium (bên phải) làm tăng đáng kể mảng bám amyloid trong não so với những con chuột có mức lithium bình thường (bên trái). - Ảnh: Independent.
Trong nghiên cứu, các nhà khoa học đã sử dụng phương pháp phân tích hóa học bằng quang phổ khối để đo nồng độ của khoảng 30 nguyên tố kim loại khác nhau trong não và mẫu máu của nhiều người, bao gồm người khỏe mạnh, người ở giai đoạn đầu sa sút trí tuệ và người mắc Alzheimer giai đoạn cuối.
Kết quả cho thấy, chỉ nguyên tố lithium có sự khác biệt rõ rệt giữa các nhóm, và thay đổi này xuất hiện ngay từ giai đoạn sớm nhất của chứng suy giảm trí nhớ.
Giáo sư Bruce Yankner, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết, đây là lần đầu tiên có bằng chứng cho thấy lithium tồn tại ở mức tự nhiên và có ý nghĩa sinh học mà không cần dùng chúng như một loại thuốc.
Mặc dù các hợp chất lithium từ lâu được dùng để điều trị các tình trạng tâm thần như rối loạn lưỡng cực và trầm cảm nặng, liều điều trị thường cao gấp nhiều lần mức tự nhiên, thậm chí có thể gây độc cho người cao tuổi.
Qua thử nghiệm trên chuột, các nhà khoa học đã phát hiện một hợp chất lithium mới - lithium orotate - có khả năng tránh bị các mảng amyloid “bắt giữ” và giúp phục hồi trí nhớ ở chuột. Đồng thời, hợp chất này có hiệu quả ngay cả ở liều chỉ bằng 1/1.000 liều điều trị truyền thống, đủ để mô phỏng mức lithium tự nhiên trong não.
Tuy nhiên, các kết quả này vẫn cần được kiểm chứng ở người thông qua các thử nghiệm lâm sàng.
Ông Yankner cho rằng ý tưởng thiếu hụt lithium có thể là nguyên nhân gây bệnh Alzheimer là hoàn toàn mới và gợi mở một hướng điều trị khác. Ông cũng lưu ý rằng, cần thận trọng khi suy rộng kết quả từ mô hình trên chuột sang người và chỉ thử nghiệm lâm sàng có kiểm soát mới đưa ra được kết luận.
Các nhà nghiên cứu cho rằng, việc đo nồng độ lithium trong cơ thể có thể giúp sàng lọc nguy cơ mắc bệnh Alzheimer từ giai đoạn sớm.
Phát hiện này đã điều chỉnh lý thuyết về bệnh Alzheimer, căn bệnh ảnh hưởng tới gần 400 triệu người trên toàn cầu, đồng thời mở ra hướng tiếp cận mới trong việc chẩn đoán sớm, phòng ngừa và điều trị bệnh.
