Tin tứcNhững ngày này, người dân TP.HCM đang phải trải qua đợt nắng nóng gay gắt, với nhiệt độ thường xuyên vượt ngưỡng 35°C. Cái nóng hầm hập không chỉ gây cảm giác khó chịu mà còn tiềm ẩn những nguy cơ sức khỏe khôn lường, đặc biệt là tình trạng say nắng.
Nhiều người vẫn lầm tưởng say nắng chỉ là một hiện tượng thoáng qua, nhưng các nghiên cứu khoa học gần đây đã chỉ ra những biến chứng nghiêm trọng, bao gồm rối loạn thần kinh và suy đa tạng, có thể đe dọa tính mạng.
Say nắng: Không chỉ là "cảm nắng" thông thường
Say nắng (heatstroke) là tình trạng cơ thể mất khả năng tự điều chỉnh nhiệt độ, dẫn đến nhiệt độ trung tâm tăng cao đột ngột, thường vượt quá 40°C. Khác với tình trạng kiệt sức do nhiệt (heat exhaustion) với các triệu chứng như đổ mồ hôi nhiều, chóng mặt, buồn nôn, say nắng là một cấp cứu y tế khẩn cấp.
Nếu không được xử trí kịp thời, nó có thể gây ra những tổn thương vĩnh viễn cho não và các cơ quan nội tạng.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Lancet năm 2023 đã chỉ ra rằng, nhiệt độ môi trường cao có thể gây ra những thay đổi phức tạp trong hệ thần kinh trung ương. Khi nhiệt độ cơ thể tăng quá cao, các protein trong não bắt đầu bị biến tính, dẫn đến tổn thương tế bào thần kinh.
Điều này có thể biểu hiện qua các triệu chứng thần kinh như lú lẫn, mất phương hướng, co giật, thậm chí hôn mê. Nghiên cứu này cũng nhấn mạnh rằng, những tổn thương thần kinh do say nắng có thể kéo dài dai dẳng, ảnh hưởng đến chức năng nhận thức và vận động lâu dài của người bệnh.
Suy đa tạng: Hậu quả tàn khốc của sự "quá tải" nhiệt
Không chỉ tấn công hệ thần kinh, say nắng còn gây ra những tác động tiêu cực đến toàn bộ cơ thể, dẫn đến nguy cơ suy đa tạng. Một tổng quan hệ thống các nghiên cứu về say nắng được đăng tải trên tạp chí Critical Care Medicine năm 2024 đã làm sáng tỏ cơ chế bệnh sinh phức tạp của tình trạng này.
Nhiệt độ cao gây ra tình trạng viêm hệ thống, tổn thương tế bào trên diện rộng và rối loạn đông máu. Các cơ quan như gan, thận, tim và phổi phải làm việc quá sức để đối phó với tình trạng stress nhiệt, dẫn đến suy giảm chức năng và cuối cùng là suy đa tạng.
Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng, tỷ lệ tử vong ở những bệnh nhân bị say nắng có biến chứng suy đa tạng là rất cao, ngay cả khi được điều trị tích cực tại các đơn vị hồi sức cấp cứu. Điều này cho thấy tầm quan trọng đặc biệt của việc phòng ngừa say nắng, đặc biệt trong bối cảnh nhiệt độ ngày càng tăng do biến đổi khí hậu.
"Hạ nhiệt" cơ thể: Những "vũ khí" đơn giản nhưng hiệu quả để phòng tránh say nắng
Trong bối cảnh nắng nóng gay gắt ở TP.HCM, việc chủ động phòng tránh say nắng là vô cùng quan trọng. Dưới đây là những biện pháp đã được các nghiên cứu khoa học chứng minh là hiệu quả:
Uống đủ nước: Đây là biện pháp hàng đầu để duy trì khả năng điều nhiệt của cơ thể. Hãy uống nước thường xuyên, ngay cả khi không cảm thấy khát. Ưu tiên nước lọc, nước điện giải hoặc các loại nước trái cây loãng.
Tránh xa đồ uống có cồn và caffeine vì chúng có thể gây mất nước. Một nghiên cứu trên tạp chí Journal of Athletic Training năm 2022 đã chỉ ra rằng, việc duy trì đủ lượng nước trong cơ thể giúp giảm đáng kể nguy cơ say nắng khi vận động trong điều kiện thời tiết nóng bức.
Mặc quần áo thoáng mát: Lựa chọn quần áo sáng màu, rộng rãi và làm từ chất liệu thấm hút mồ hôi tốt như cotton hoặc linen. Điều này giúp cơ thể dễ dàng thoát nhiệt và giảm nguy cơ tăng nhiệt độ quá cao.
Hạn chế ra ngoài vào thời điểm nắng nóng đỉnh điểm: Tránh các hoạt động ngoài trời trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, khi nhiệt độ thường cao nhất. Nếu bắt buộc phải ra ngoài, hãy tìm bóng râm và nghỉ ngơi thường xuyên.
Sử dụng kem chống nắng: Kem chống nắng không chỉ bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV mà còn giúp giảm lượng nhiệt hấp thụ vào cơ thể. Hãy chọn loại kem có chỉ số SPF từ 30 trở lên và thoa đều lên da trước khi ra ngoài.
Tránh các hoạt động gắng sức: Khi thời tiết nóng bức, hãy giảm cường độ và thời gian tập luyện thể thao hoặc các hoạt động nặng nhọc khác. Nếu cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt hoặc buồn nôn, hãy dừng lại và tìm nơi thoáng mát để nghỉ ngơi.
Làm mát cơ thể: Khi cảm thấy quá nóng, hãy tìm cách hạ nhiệt cơ thể bằng cách tắm nước mát, chườm khăn lạnh lên trán, cổ và nách, hoặc sử dụng quạt, điều hòa.
Quan tâm đến những đối tượng có nguy cơ cao: Trẻ em, người lớn tuổi, người có bệnh nền (tim mạch, tiểu đường, béo phì) và những người làm việc ngoài trời là những đối tượng dễ bị say nắng hơn. Cần đặc biệt chú ý đến việc bảo vệ họ trong những ngày nắng nóng.
