Tin tứcHóa thạch của sinh vật này được phát hiện tại tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) và được xác định có niên đại khoảng 500 triệu năm.
Ban đầu, sinh vật có tên Shishania aculeata được phân loại là động vật thân mềm, dựa trên những đặc điểm tưởng là "chân" và các gai khoáng hóa. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Science cho thấy những nhận định trước đây là sai lệch. Nhóm các nhà khoa học từ Đại học Vân Nam, Đại học Sư phạm Ngọc Khê (Trung Quốc) và Đại học Durham (Anh) đã phát hiện ra rằng sinh vật này thực ra thuộc về một nhóm hoàn toàn khác.
Nhà cổ sinh vật học Martin Smith, một trong các tác giả của nghiên cứu, cho biết các đặc điểm trước đây từng được xem là bằng chứng cho mối liên hệ với động vật thân mềm lại là kết quả của hiện tượng được gọi là “ảo ảnh hóa thạch”. Đây là hiện tượng xảy ra trong quá trình hóa thạch khiến các mô mềm hoặc cấu trúc nguyên bản bị biến dạng, tạo ra những chi tiết không có thật hoặc dễ gây hiểu lầm.
“Shishania aculeata giống như một bậc thầy ngụy trang trong giới hóa thạch. Những gì chúng ta thấy giống như dấu vết tổ tiên của động vật thân mềm, nhưng thực chất là kết quả của các quá trình biến dạng phức tạp qua hàng trăm triệu năm,” ông Smith nói.
Nghiên cứu cho thấy Shishania aculeata có quan hệ gần gũi hơn với chancelloriids – một nhóm sinh vật kỳ lạ có hình dáng như túi, sống cố định dưới đáy biển kỷ Cambri, và được bao phủ bởi các gai dùng để phòng thủ. Những loài này chỉ tồn tại trong khoảng thời gian ngắn trên Trái Đất và biến mất khoảng 490 triệu năm trước.
Phát hiện mới chỉ được đưa ra sau khi các nhà nghiên cứu phát hiện thêm một loài chancelloriids đã được biết đến trước đó trong cùng khối đá, và cũng bị ảnh hưởng bởi hiện tượng “ảo ảnh hóa thạch”. Sự so sánh trực tiếp giữa hai mẫu vật giúp họ nhận ra các điểm tương đồng, từ đó xác định lại mối quan hệ thực sự của Shishania aculeata.
Dù có hình dạng bên ngoài khá giống bọt biển, chancelloriids lại có cấu trúc vi mô của gai rất phức tạp, cho thấy chúng có thể liên quan đến những nhóm động vật cao cấp hơn. Trong trường hợp của Shishania aculeata, các gai trên cơ thể đơn giản hơn nhưng vẫn giúp khẳng định nguồn gốc của chúng không liên quan gì đến động vật thân mềm.
Việc xác định lại sinh vật này là thành viên của nhóm chancelloriids giúp làm sáng tỏ quá trình tiến hóa phức tạp của các sinh vật thời kỳ đầu. Nó cho thấy những thay đổi trong cấu trúc cơ thể đã diễn ra sớm trong kỷ Cambri – thời kỳ được xem là "cuộc bùng nổ sinh học", đặt nền móng cho sự hình thành của các nhóm động vật hiện đại ngày nay.
