Tin tứcMột nghiên cứu mới của các nhà khoa học tại Đại học Geneva và Đại học Bern (Thụy Sĩ) cho thấy trí tuệ nhân tạo (AI) vượt trội hơn con người trong các bài kiểm tra trí tuệ cảm xúc (EQ) tiêu chuẩn. Tuy nhiên, kết quả này đang làm dấy lên tranh cãi về khả năng đồng cảm thực sự của AI so với con người.
Trong nghiên cứu, các nhà khoa học sử dụng 5 bài kiểm tra EQ chuẩn, vốn được áp dụng để đánh giá con người, nhằm đo lường khả năng nhận diện, hiểu và điều chỉnh cảm xúc. Các mô hình AI, trong đó có ChatGPT, đạt mức chính xác trung bình 81%, cao hơn đáng kể so với mức 56% của con người. AI thể hiện khả năng nhận diện nguyên nhân gây cảm xúc, hậu quả tâm lý và chiến lược điều chỉnh hiệu quả, cho thấy năng lực đồng cảm nhận thức vượt trội.
Theo các nhà nghiên cứu, phát hiện này bổ sung bằng chứng rằng AI đang đạt hoặc thậm chí vượt qua con người trong một số nhiệm vụ xã hội và cảm xúc – những lĩnh vực vốn được coi là “đặc quyền” của con người.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia vẫn cảnh báo không nên vội kết luận rằng AI có trí tuệ cảm xúc thực sự. Họ cho rằng các bài kiểm tra EQ được thiết kế trong môi trường có cấu trúc rõ ràng, thiếu tính đa dạng và sắc thái của các tình huống xã hội thực tế. Trong đời sống, cảm xúc con người thường phức tạp, gắn với bối cảnh văn hóa, đạo đức và kinh nghiệm sống – điều mà AI khó có thể nắm bắt.
Một bài viết trên Frontiers in Psychology chỉ rõ rằng dù AI có thể nhận biết và phản hồi các tín hiệu cảm xúc trong văn bản, giọng nói hay biểu cảm khuôn mặt, chúng vẫn thiếu chiều sâu, tính xác thực và khả năng tự nhận thức – những yếu tố cốt lõi tạo nên EQ ở con người.
Ví dụ, AI có thể phát hiện dấu hiệu buồn trong giọng nói, nhưng không thực sự cảm nhận được nỗi buồn như con người. Điều này đặt ra lo ngại về việc sử dụng AI trong các vai trò hỗ trợ cảm xúc, như tư vấn tâm lý hay chăm sóc tinh thần, vốn đòi hỏi sự thấu cảm thực sự và trách nhiệm đạo đức.
Ngoài ra, việc lạm dụng AI trong các tương tác cảm xúc còn có thể dẫn đến sự phụ thuộc cảm xúc, ảnh hưởng đến quyền riêng tư và làm suy giảm khả năng phát triển EQ tự nhiên của con người.
Trí tuệ cảm xúc – một khái niệm được hai nhà tâm lý học John D. Mayer và Peter Salovey đưa ra từ năm 1990 – đóng vai trò quan trọng trong mọi khía cạnh cuộc sống, từ quan hệ cá nhân đến sự nghiệp, giáo dục và sức khỏe tinh thần. Vì vậy, giới chuyên môn cho rằng, dù AI có thể hỗ trợ trong một số khía cạnh, EQ của con người vẫn mang tính duy nhất, khó thay thế.
