Tin tứcAI được xem là một trong những công nghệ quan trọng trong kỷ nguyên số và là trụ cột mang tính cách mạng trong thế kỷ XXI, mang lại nhiều lợi ích cho cả học sinh và giáo viên. Tuy nhiên, bên cạnh những tiềm năng to lớn, sự phát triển và phổ biến nhanh chóng của AI cũng đặt ra những thách thức đáng kể, đặc biệt là nguy cơ lạm dụng công nghệ này trong hoạt động học tập của sinh viên.
Từ công cụ hỗ trợ đến nguy cơ thụ động
AI có khả năng hỗ trợ sinh viên trong nhiều khía cạnh, từ tự học, tự nghiên cứu đến việc cá nhân hóa trải nghiệm học tập, tìm kiếm và tổng hợp tài liệu, thậm chí hỗ trợ viết bài luận hay rèn luyện kỹ năng thuyết trình.
Các công cụ AI, như ChatGPT, Deepseek, Grok, đang dần trở thành một phần không thể thiếu, mở ra cơ hội học tập suốt đời và linh hoạt hơn.
Tuy nhiên, thực tế đáng lo ngại hiện nay là không ít sinh viên đang lạm dụng các công cụ AI này. Thay vì sử dụng AI như một “trợ lý ảo” để tăng hiệu quả và chủ động trong học tập, nhiều bạn trẻ lại biến chúng thành một “công cụ thụ động” để làm gia tăng sự ỷ lại, lười nhác.
Sự lạm dụng này biểu hiện rõ nét nhất ở việc lười làm bài tập, lười suy nghĩ. Sinh viên có thể dễ dàng yêu cầu các công cụ AI tạo sinh như ChatGPT viết hộ bài luận, thậm chí là bài luận cho các kỳ thi chứng chỉ tiếng Anh chỉ trong vài chục giây.
Nguy cơ gian lận trong học tập từ việc lạm dụng AI đang nảy sinh, đặt ra những vấn đề nghiêm trọng về đạo đức, công bằng và làm suy yếu khả năng học hỏi và rèn luyện kỹ năng tư duy cần thiết của người học.
Nguy cơ xói mòn tư duy phản
Việc quá phụ thuộc vào AI không chỉ khiến sinh viên trở nên lười biếng mà còn mang lại nhiều hệ lụy tiêu cực khác. Một trong những rủi ro lớn là tính không kiểm chứng trong tri thức do AI cung cấp.
Các nội dung do AI tạo sinh cung cấp có thể chứa thông tin không chính xác, quan điểm thiên vị, thậm chí vi phạm bản quyền và thường không cung cấp trích nguồn hoặc trích nguồn không chính xác. Việc liên tục tiếp nhận thông tin sai lệch có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.
Bên cạnh đó, việc chỉ tương tác với AI trong môi trường học tập trực tuyến có thể khiến người học không cảm nhận được trạng thái cảm xúc và văn hóa, thiếu đi sự tương tác trực tiếp giữa người học và người dạy.
Việc lạm dụng AI còn đặt ra thách thức về tính “liêm chính” trong những bài làm thực chất của sinh viên so với những bài làm do AI thực hiện.
Vai trò của nhà trường, giáo viên và bản thân sinh viên
Đối với Nhà trường và Giáo viên: Cần đưa kiến thức về AI vào chương trình học, giúp sinh viên hiểu cách dùng AI đúng cách và có trách nhiệm. Giáo viên cũng cần được đào tạo để sử dụng AI hiệu quả, hiểu rõ về cách AI hoạt động để hướng dẫn sinh viên.
Giáo viên nên thảo luận với sinh viên về việc dùng AI trong học tập, làm rõ rằng AI chỉ là công cụ hỗ trợ và không thể thay thế hoàn toàn con người, nhất là trong những bài tập cần sáng tạo. Đồng thời, cần hướng dẫn sinh viên cách tương tác với AI một cách phù hợp và biết đánh giá rủi ro.
Đối với bản thân sinh viên: Quan trọng nhất là sinh viên cần tự nhận thức rằng AI chỉ là công cụ do con người tạo ra. Sinh viên cần học cách đánh giá thông tin do AI cung cấp, không lệ thuộc hoàn toàn vào AI.
Hãy tận dụng AI để hỗ trợ việc học và phát triển kỹ năng mà AI không thể thay thế, như khả năng tư duy, sáng tạo và kiểm chứng thông tin. Sinh viên cũng cần sử dụng AI một cách an toàn, đúng luật và có trách nhiệm.
