Ngày 30/4/1975, khi cả đất nước vỡ òa vì thống nhất, bà Đặng Thị Xuân (72 tuổi, Hà Tĩnh) cũng bật khóc trong hạnh phúc, tin rằng chồng mình – người lính trẻ đang chiến đấu ở miền Nam – sẽ sớm trở về. Nhưng bà không ngờ, anh đã ngã xuống nơi chiến trường Long Khánh chỉ 12 ngày trước ngày toàn thắng, mãi mãi ở tuổi 22.
Bà Xuân và chồng – liệt sĩ Trần Văn Được – là bạn học từ cấp hai. Họ yêu nhau từ thời thanh xuân, cùng chia sẻ khó khăn khi đất nước chìm trong khói lửa. Tháng 6/1973, hai người tổ chức một đám cưới giản dị tại làng quê Phù Lưu, huyện Thạch Hà. Một năm sau, con gái đầu lòng của họ chào đời trong niềm vui khôn tả.

Ảnh: TPO
Nhưng tháng 12/1974, khi cô con gái mới tròn 20 ngày tuổi, ông Được nhận lệnh vào Nam chiến đấu. Hôm tiễn chồng đi, bà Xuân chỉ im lặng ôm con, nghẹn ngào nhìn người đàn ông mình yêu khuất dần sau làn mưa lạnh. “Anh bảo tôi: Nếu anh không về, em nhớ nuôi con, chăm cha mẹ thay anh. Con mình không có tội gì mà mất cả cha lẫn mẹ”, bà nghẹn ngào kể lại.
Từ chiến trường, ông Được gửi về 5 bức thư. Trong thư cuối cùng tháng 3/1975, ông thông báo vừa tham gia trận đánh giải phóng Phước Long. Nhưng cũng chính trong thư ấy, ông để lại lời trăn trối: nếu anh không về, hãy giữ lời hứa – đừng buồn, hãy sống vì con, vì cha mẹ.
Ngày 30/4/1975, loa truyền thanh phát tin chiến thắng dồn dập. Người dân đổ ra đường reo hò, bà Xuân cũng mừng rơi nước mắt. Nhưng rồi, tháng trôi qua, năm nối tiếp, không có lá thư nào nữa, không ai báo tin. Bà Xuân đi hỏi khắp nơi, viết thư cho đồng đội của chồng, đến tận giữa năm 1976 mới nhận được hồi âm: “Từ ngày giải phóng, tôi không còn gặp Được nữa…”.
Trái tim người vợ vỡ òa khi biết chồng đã hy sinh. Năm 1978, giấy báo tử được gửi về, xác nhận liệt sĩ Trần Văn Được ngã xuống tại chiến trường Long Khánh ngày 18/4/1975. Từ đó đến nay, bà Xuân thờ chồng suốt 50 năm, không đi bước nữa, một mình nuôi con khôn lớn.
Con gái bà – chị Trần Thị Thoan – giờ là giáo viên mầm non, đã có gia đình riêng. Mỗi dịp tháng 4, bà Xuân lại chép lại từng dòng trong bức thư cuối cùng của chồng, như một cách giữ anh bên cạnh. Bà vẫn về Nghĩa trang Long Khánh – nơi chồng yên nghỉ – để thắp nén hương, kể chuyện gia đình.
“Người vợ lính không có lựa chọn. Nhưng chúng tôi hiểu rõ hy sinh là để đất nước hòa bình. Nỗi đau mất người thân sẽ còn mãi, nhưng tôi tự hào vì đã giữ trọn lời hứa cuối cùng với anh”, bà Xuân nói, đôi tay run run vuốt nhẹ tấm bằng Tổ quốc ghi công.