Tin tứcTrong lớp học buổi sáng, nhiều giáo viên chia sẻ rằng học sinh thường tỏ ra lơ đãng, khó tập trung hoặc phản ứng chậm chạp trong các tiết học đầu ngày. Phụ huynh đôi khi cho rằng đây là biểu hiện bình thường của trẻ, do còn buồn ngủ hoặc "chưa vào guồng".
Tuy nhiên, một loạt nghiên cứu mới đây cho thấy tình trạng này không đơn giản là chuyện “trẻ con chưa tỉnh ngủ”, mà có thể liên quan trực tiếp đến những thói quen buổi sáng – đặc biệt là trong 1 giờ đầu tiên sau khi trẻ thức dậy.
Việc hình thành những thói quen đúng khoa học trong khung giờ vàng buổi sáng có thể tạo ra sự khác biệt rõ rệt trong khả năng chú ý, xử lý thông tin và ghi nhớ của trẻ trong suốt cả ngày học.
Dưới đây là 5 thói quen buổi sáng được chứng minh qua nhiều nghiên cứu khoa học mới nhất (giai đoạn 2021–2024) là có tác động tích cực đến khả năng tập trung và chức năng nhận thức của trẻ em.
1. Ánh sáng tự nhiên vào buổi sáng – Kích hoạt đồng hồ sinh học não bộ
Theo nghiên cứu đăng trên Journal of Clinical Sleep Medicine (2022), việc trẻ tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên trong vòng 30 phút đầu sau khi thức dậy giúp thiết lập lại đồng hồ sinh học nội tại (circadian rhythm), từ đó điều chỉnh mức độ hormone melatonin và cortisol – hai yếu tố then chốt ảnh hưởng đến sự tỉnh táo và khả năng chú ý.
Một nghiên cứu khác được công bố trên Nature Communications (2023) cũng chỉ ra rằng ánh sáng tự nhiên buổi sáng có khả năng cải thiện tốc độ xử lý thông tin và tăng cường chức năng vỏ não trước trán – khu vực liên quan đến việc ra quyết định và tập trung ở trẻ.
Mở rèm cửa, cho trẻ tiếp xúc với ánh sáng mặt trời ít nhất 15 phút trước khi bắt đầu các hoạt động học tập, hoặc kết hợp với hoạt động nhẹ ngoài trời nếu có thể.
2. Bữa sáng có chỉ số đường huyết (GI) trung bình – Nhiên liệu bền vững cho não
Một khảo sát từ Đại học Oxford (2021) thực hiện trên 2.000 học sinh tiểu học tại Anh cho thấy trẻ ăn bữa sáng có chỉ số đường huyết trung bình (như yến mạch, bánh mì nguyên cám, trứng, sữa chua Hy Lạp) duy trì khả năng tập trung cao hơn trong 3 tiết học đầu tiên so với trẻ ăn thực phẩm có GI cao (bánh ngọt, ngũ cốc đường).
Lý do là thực phẩm GI cao khiến đường huyết tăng nhanh rồi tụt nhanh, dẫn đến tình trạng mệt mỏi và khó tập trung. Trong khi đó, thực phẩm GI trung bình giúp giải phóng năng lượng từ từ và ổn định hơn cho hoạt động não bộ.
Ưu tiên bữa sáng giàu protein, chất xơ và ít đường tinh luyện để giúp trẻ duy trì sự tỉnh táo kéo dài.
3. Vận động nhẹ – Không cần nhiều nhưng đủ để đánh thức não
Nghiên cứu của Đại học Eastern Finland (2023), đăng trên Frontiers in Public Health, cho thấy chỉ 10–15 phút vận động nhẹ buổi sáng như đi bộ, giãn cơ hay chơi trò vận động nhẹ giúp tăng lưu lượng máu tới não, cải thiện tốc độ xử lý thông tin và sự chú ý ngay lập tức ở trẻ em độ tuổi 6–12.
Đáng chú ý, hiệu quả của việc vận động nhẹ có thể kéo dài trong 1–2 giờ sau đó, đặc biệt hữu ích trong giai đoạn trẻ bắt đầu giờ học buổi sáng.
Không cần hoạt động thể thao cường độ cao, chỉ cần cho trẻ thực hiện các bài vận động nhẹ như kéo giãn tay chân, xoay khớp, đi bộ quanh nhà trong 10–15 phút.
4. Giảm tiếp xúc với thiết bị điện tử 30 phút đầu ngày
Trong một nghiên cứu công bố trên Pediatrics (Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ, 2022), nhóm trẻ sử dụng thiết bị điện tử ngay sau khi thức dậy có mức độ tập trung giảm rõ rệt trong các hoạt động học tập so với nhóm không dùng.
Nguyên nhân là ánh sáng xanh từ màn hình làm ức chế melatonin, đồng thời gây kích thích quá mức vỏ não – dẫn đến tình trạng mệt mỏi tinh thần sau vài giờ.
Hạn chế cho trẻ dùng thiết bị điện tử ít nhất 30 phút đầu sau khi thức dậy. Nếu cần dùng để học online, hãy ưu tiên các hoạt động "kích hoạt não" như vận động hoặc đọc sách trước đó.
5. 3 phút "tĩnh tâm" – Kỹ thuật đơn giản giúp trẻ làm chủ sự chú ý
Nhiều phụ huynh nghĩ rằng thiền định là hoạt động dành cho người lớn, nhưng một thử nghiệm của Đại học Harvard (2023) với hơn 500 học sinh tiểu học cho thấy chỉ cần 3–5 phút thực hành thở sâu có hướng dẫn buổi sáng giúp trẻ cải thiện khả năng duy trì chú ý và giảm mức lo âu trong lớp học.
Bài nghiên cứu được đăng trên Mindfulness cho thấy nhóm học sinh thực hành “breath awareness” buổi sáng ghi nhận kết quả tốt hơn trong các bài kiểm tra tập trung so với nhóm không thực hành.
Dạy trẻ kỹ thuật thở bụng đơn giản – hít vào 4 giây, giữ 2 giây, thở ra 6 giây – lặp lại trong 3 phút sau khi rửa mặt, trước bữa sáng hoặc trước khi rời nhà.
Một buổi sáng đúng cách là bước đệm cho cả ngày học hiệu quả. Thay vì chỉ trông chờ vào giáo viên hay chương trình học để cải thiện khả năng học tập của trẻ, chính cha mẹ có thể góp phần quan trọng thông qua việc định hình lại buổi sáng của con.
