Tin tứcTuy nhiên, sau mỗi mùa lễ, nhiều thiếu niên đã phải trả giá bằng sức khỏe, thậm chí là tính mạng.
Ngày 31/7, vụ việc 39 thiếu niên tử vong sau nghi lễ Ulwaluko tại tỉnh Eastern Cape, Nam Phi tiếp tục khiến dư luận chấn động. Dù số người thiệt mạng giảm so với 93 ca tử vong năm ngoái, nhưng thống kê cho thấy trong vòng 5 năm qua, đã có ít nhất 361 thiếu niên mất mạng vì nghi lễ này.
Nguyên nhân chính gây tử vong là hoại tử mô, nhiễm trùng máu và mất nước nghiêm trọng. Một số thiếu niên nếu từ bỏ nghi lễ giữa chừng sẽ bị đánh đập, dìm nước, hoặc bị cấm uống nước sau khi cắt bao quy đầu để hạn chế tiểu tiện, dẫn đến mất nước trầm trọng.
Mỗi mùa nghi lễ kéo dài ba tháng, diễn ra hai lần trong năm, hàng nghìn thiếu niên được đưa vào các “trường nhập hội” - những khu lán trại biệt lập, không có sự giám sát y tế. Nhiều em sau đó phải nhập viện trong tình trạng nhiễm trùng nặng hoặc thương tật vĩnh viễn. Dù may mắn sống sót, không ít người phải chịu đựng di chứng suốt đời.
Bộ tộc Xhosa hiện có khoảng 10 triệu người, chủ yếu sinh sống tại tỉnh Eastern Cape. Trong cộng đồng này, lễ Ulwaluko không chỉ mang ý nghĩa tôn giáo, văn hóa mà còn là thước đo vị thế xã hội. Nam giới Xhosa nếu không trải qua nghi thức này sẽ bị coi là “chưa trưởng thành”, bị loại ra khỏi các hoạt động cộng đồng, từ hội họp, quyết định gia đình cho tới hôn nhân.
Những buổi lễ luôn được tổ chức bí mật trong các “trường nhập hội”. Ở đó, chỉ có các trưởng lão và thanh thiếu niên tham gia. Trong nhiều trường hợp, các thiếu niên bị ép buộc tham gia mà không có quyền từ chối. Người từ chối sẽ bị gọi là “Inkwenkwe” – một từ mang ý nghĩa sỉ nhục, đồng nghĩa với việc bị cả cộng đồng tẩy chay.
Năm 2001, Nam Phi đã ban hành Luật Cắt bao quy đầu truyền thống, yêu cầu những người thực hiện nghi lễ phải được đào tạo và cấp phép hành nghề. Tuy nhiên, việc thực thi luật vẫn còn yếu kém. Ông Sipho Mahlangu, Phó chủ tịch Hội đồng Lãnh đạo Truyền thống Quốc gia Nam Phi, cho biết 80% trường hợp tử vong và thương tật nghiêm trọng đến từ các “trường nhập hội” hoạt động bất hợp pháp.
Hiện tại, Nam Phi có khoảng 429 cơ sở thực hiện nghi lễ Ulwaluko không phép. Chính phủ đặt mục tiêu giảm con số này xuống còn 200 vào năm 2029. Dù vậy, việc xử lý gặp nhiều khó khăn khi một bộ phận trưởng lão Xhosa cho rằng, cái chết trong lễ trưởng thành là “sự hy sinh tất yếu”, cáo buộc chính quyền không tôn trọng văn hóa truyền thống.
Các tổ chức nhân quyền tại Nam Phi nhiều lần lên tiếng chỉ trích nghi thức Ulwaluko. Họ cho rằng việc ép buộc thiếu niên tham gia nghi lễ mà không có gây mê, không có sự đồng ý và thiếu giám sát y tế là hành vi vi phạm quyền trẻ em. Tuy nhiên, nỗ lực của chính quyền và các tổ chức xã hội vẫn gặp rào cản lớn từ tư tưởng “phép vua thua lệ làng”.
Scotty Dawka, 19 tuổi, chia sẻ: “Tôi rất sợ, nhưng hầu hết bạn bè đều tham gia. Trải nghiệm cực kỳ đau đớn, tôi đã bệnh nặng nhưng may mắn sống sót”. Theo Dawka, nhiều gia đình dù biết rõ nguy hiểm nhưng vẫn phải chấp nhận thực hiện nghi lễ truyền thống vì chi phí thực hiện tại các cơ sở y tế hợp pháp quá cao, khoảng 500 rand (hơn 700.000 đồng), vượt khả năng chi trả.
Các "thầy cắt" địa phương thường sử dụng dụng cụ cắt không qua khử trùng và dùng chung cho nhiều người, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng nghiêm trọng. Dù là người từng tham gia lễ Ulwaluko, Cựu Tổng thống Nam Phi Nelson Mandela cũng từng thừa nhận, đây là nghi thức đậm tính tâm linh nhưng đi kèm là những hiểm họa chết người.
Điều đáng lo ngại là tất cả những ai đã trải qua nghi lễ đều buộc phải giữ bí mật. Nếu ai tiết lộ thông tin chi tiết, người đó sẽ bị coi là kẻ phản bội, thậm chí bị trừng phạt nghiêm khắc.
