Tin tứcĐây là bước đi được đánh giá quan trọng nhằm kiểm soát tiêu dùng và hạn chế tác hại của thuốc lá đến sức khỏe cộng đồng.
Sáng 14-6, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã biểu quyết thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). Theo đó, mặt hàng thuốc lá sẽ được áp dụng mức thuế tuyệt đối theo lộ trình kéo dài từ năm 2027 đến 2031.
Từ năm 2027, thuốc lá điếu sẽ bị áp thuế tuyệt đối 2.000 đồng/bao. Mức thuế này sẽ tăng dần theo từng năm và đạt 10.000 đồng/bao vào năm 2031. Đối với xì gà, mức thuế khởi điểm là 20.000 đồng/điếu vào năm 2027 và sẽ tăng lên 100.000 đồng/điếu từ năm 2031. Các sản phẩm thuốc lá sợi, thuốc lào và dạng khác cũng được áp mức thuế 20.000 đồng/100 gram hoặc 100 ml vào năm 2027, sau đó tăng lên 100.000 đồng vào năm 2031.
Báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo luật của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết có nhiều ý kiến đề xuất áp dụng mức thuế cao hơn từ sớm. Một số đại biểu đề nghị bắt đầu thu thuế tuyệt đối 15.000 đồng/bao thuốc từ năm 2026, hoặc điều chỉnh mức thuế định kỳ 2 năm/lần theo tỷ lệ lạm phát. Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng việc tăng thuế quá nhanh có thể gây ảnh hưởng lớn đến doanh nghiệp và người lao động, từ đó lựa chọn phương án lộ trình tăng dần.
Việc áp dụng thuế tuyệt đối được kỳ vọng sẽ góp phần giảm sức mua thuốc lá, nhất là trong nhóm người trẻ tuổi và người có thu nhập thấp – hai nhóm đối tượng dễ bị tác động bởi giá cả. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá tăng thuế là biện pháp hiệu quả nhất trong việc giảm tỷ lệ hút thuốc.
Việt Nam hiện có khoảng 15 triệu người trưởng thành hút thuốc lá. Theo số liệu của Bộ Y tế, mỗi năm nước ta ghi nhận khoảng 40.000 ca tử vong liên quan đến thuốc lá. Nếu không có biện pháp can thiệp mạnh, con số này có thể tăng lên 70.000 ca mỗi năm.
Ngoài thuốc lá, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) cũng mở rộng danh mục hàng hóa chịu thuế gồm rượu, bia, ô tô dưới 24 chỗ, mô tô dung tích lớn, máy bay, du thuyền, xăng các loại, điều hòa nhiệt độ công suất lớn, bài lá, vàng mã (trừ loại dùng để học tập, vui chơi) và nước giải khát có hàm lượng đường cao.
Luật cũng quy định rõ: trong trường hợp sản xuất hoặc nhập khẩu từng bộ phận riêng lẻ của một sản phẩm – chẳng hạn như cục nóng hoặc cục lạnh của điều hòa – thì vẫn sẽ bị tính thuế như một sản phẩm hoàn chỉnh.
Một số ý kiến đề nghị cần đồng thời siết chặt công tác phòng chống buôn lậu thuốc lá, nhất là tại các khu vực biên giới, nhằm đảm bảo hiệu quả thực thi luật trong thực tế. Liên quan nội dung này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết các chế tài xử lý hình sự, hành chính đối với hành vi buôn lậu đã được quy định trong luật hiện hành.
Để đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ triển khai đồng bộ các giải pháp: kiểm soát thị trường, tăng cường tuyên truyền và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn thu từ thuế thuốc lá cho các chương trình y tế công cộng.
