Quy định này tạo ra khoảng trống lớn trong công tác quản lý, đặc biệt là lĩnh vực an toàn thực phẩm và dược phẩm.
Tại phiên họp UBND TPHCM ngày 3/6, bà Phạm Khánh Phong Lan – Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TPHCM – cho biết sở đã xây dựng kế hoạch tái kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm. Theo bà Lan, các đợt kiểm tra sẽ mang tính bất ngờ nhằm tăng tính răn đe và phát hiện vi phạm thực chất.
Tuy nhiên, bà Lan cũng thừa nhận khó khăn khi vướng quy định mới: “Chúng tôi cần cơ sở pháp lý vững chắc. Nếu không có nền tảng pháp luật phù hợp, các quyết định xử phạt rất dễ bị khiếu nại kéo dài.”
Dẫn chứng một vụ việc cụ thể, bà Lan cho biết một cơ sở bị xử phạt nặng đã gửi đơn khiếu nại với lý do “không được thông báo trước khi kiểm tra”. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải duy trì một lực lượng đủ chức năng giám sát, kể cả khi không còn gọi là “thanh tra”.
Đặc biệt, bà Lan nhấn mạnh thực trạng thực phẩm, thuốc giả, kém chất lượng đang diễn biến phức tạp. Có hai dạng hàng giả phổ biến hiện nay: một là sản phẩm không có hồ sơ, giấy tờ hợp lệ; hai là sản phẩm có hồ sơ đầy đủ nhưng chất lượng dưới 70% so với công bố – theo định nghĩa của cơ quan công an, đây vẫn bị xem là hàng giả.
“Chúng tôi đề xuất xử lý hàng giả theo hai hướng rõ ràng, vừa bảo đảm pháp lý, vừa sát thực tiễn. Nếu phát hiện hàng giả, nhất là trong lĩnh vực thực phẩm, chắc chắn xã hội sẽ ủng hộ việc xử lý nghiêm,” bà Lan nhấn mạnh.
Trước bối cảnh này, Thanh tra TPHCM đã có hướng dẫn sơ bộ để các sở, ngành duy trì hình thức kiểm tra thay thế cho thanh tra. Đồng thời, dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) đang được xem xét để giữ lại quyền kiểm tra việc tuân thủ pháp luật tại các địa phương.

Bà Lan đề xuất, nếu lực lượng thanh tra không thể tiếp tục hoạt động như trước, cần tính đến phương án chuyển một phần nhân sự sang Thanh tra TPHCM, phần còn lại vẫn ở các sở ngành dưới tên gọi khác nhưng giữ nguyên chức năng giám sát.
Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được cho biết TPHCM là địa phương duy nhất cả nước có Sở An toàn thực phẩm – một mô hình đặc thù, hiệu quả. Do đó, thành phố sẽ đề xuất giữ nguyên tổ chức, không để mô hình kiểm tra chuyên biệt này bị xóa bỏ.
“Với lĩnh vực thực phẩm và dược phẩm – liên quan trực tiếp đến sức khỏe người dân – TPHCM cần có lực lượng kiểm tra chuyên trách, không thể để mất vai trò kiểm soát,” ông Được nhấn mạnh.
Trong khi các sở, ngành khác sẽ điều chỉnh theo quy định mới, TPHCM đang tích cực tìm giải pháp để giữ lại mô hình kiểm tra hiệu quả, đảm bảo tính liên tục trong quản lý chất lượng thực phẩm và thuốc trên địa bàn.