Nguyên nhân là do tỉ lệ bố trí nhà đất tái định cư trong gần 1 năm qua chỉ đạt 11%, trong khi nhu cầu thực tế vẫn thiếu hụt ở nhiều khu vực.
Theo báo cáo, tháng 7/2024 UBND TPHCM đã ban hành Quyết định 2954/2024 về việc phân bổ tổng thể nguồn nhà ở, đất ở thuộc sở hữu nhà nước để phục vụ tái định cư, tạm cư cho 253 dự án đầu tư công trên địa bàn Thành phố. Tổng quỹ nhà và đất phục vụ tái định cư gồm 11.132 căn hộ và nền đất, trong đó có 8.933 căn hộ.
Trong số này, 4.823 căn hộ và nền đất (4.790 căn hộ và 33 nền đất) đã có chủ trương đấu giá. UBND TPHCM từng phê duyệt đấu giá 3.790 căn hộ tại khu 38,4 ha phường An Khánh, đồng thời 953 căn hộ tại Khu dân cư Vĩnh Lộc B đang được trình Ban Thường vụ Đảng ủy UBND TPHCM xem xét bãi bỏ quyết định đấu giá.

Bên cạnh đó, Thành phố đã phân bổ 5.785 căn hộ và nền đất (3.994 căn hộ) cho các địa phương để phục vụ tái định cư, tạm cư cho các dự án đầu tư công, nhưng đến nay mới có 624 căn hộ và nền đất được bàn giao cho người dân, đạt tỉ lệ khoảng 11%. Hiện còn 5.161 căn hộ và nền đất chưa bố trí, trong đó 657 căn đang được sửa chữa theo đề nghị của các địa phương.
Như vậy, tổng quỹ nhà, đất chưa đưa vào sử dụng là 5.685 căn hộ và nền đất, chưa tính 4.823 căn đã có chủ trương đấu giá.
Theo Sở Xây dựng, tình trạng hiện nay cho thấy quỹ nhà đất tái định cư đang rơi vào nghịch lý “vừa thừa, vừa thiếu”. Một số khu vực có nhà ở tái định cư nhưng không bố trí được người vào ở, trong khi những khu vực khác lại không đủ quỹ để bố trí. Bên cạnh đó, cơ chế khai thác, xử lý quỹ nhà đất còn thiếu linh hoạt, vướng mắc pháp lý và thủ tục.
Trước đó, các địa phương đã đăng ký tổng cộng 8.359 trường hợp có nhu cầu tái định cư. Thành phố đã phân bổ 5.785 căn hộ và nền đất, nhưng hiện vẫn cần thêm khoảng 2.215 căn hộ, nền đất để phục vụ tái định cư cho các dự án giao thông trọng điểm.
Trong dài hạn, TPHCM dự kiến sẽ phát sinh thêm nhiều nhu cầu về nhà ở và nền đất tái định cư nhằm phục vụ kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2025–2030. Tuy nhiên, kết quả thực hiện trong thời gian qua cho thấy tốc độ bố trí nhà, đất tái định cư còn rất chậm, hiệu quả sử dụng thấp.
Từ thực tế đó, Sở Xây dựng đề xuất UBND TPHCM điều chỉnh phương án phân bổ quỹ nhà ở, đất tái định cư giai đoạn 2025–2027. Theo đó, chỉ phân bổ quỹ nhà ở, nền đất thuộc tài sản công phục vụ tái định cư và tạm cư đáp ứng tối đa 40% tổng nhu cầu của từng địa phương.
Phần còn lại sẽ dành làm quỹ sử dụng chung cho các dự án đầu tư công theo từng khu vực, với điều kiện các cơ quan, đơn vị được giao nhiệm vụ bồi thường phải sử dụng hết số lượng căn hộ, nền đất được phân bổ riêng trước đó.
Việc đề xuất bãi bỏ đấu giá gần 1.000 căn hộ tái định cư tại Khu dân cư Vĩnh Lộc B được xem là bước điều chỉnh cần thiết để tránh lãng phí nguồn tài sản công, đồng thời tạo điều kiện cho Thành phố linh hoạt bố trí nhà ở, đáp ứng nhu cầu bức thiết của người dân bị ảnh hưởng bởi các dự án hạ tầng trọng điểm trong thời gian tới./.